درمان انواع شکستگی استخوان با گچ گیری و جراحی آرتروسکوپی مفصلی

شکستگی نوعی آسیب‌دیدگی است که معمولاً برای استخوان اتفاق می‌افتد. اگر استخوان شکسته از پوست بیرون بزند، شکستگی از نوع باز یا ترکیبی است. شکستگی معمولاً پی‌آمد تصادف، زمین خوردن یا آسیب‌های ورزشی است. از علل دیگر شکستگی می‌توان به کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان اشاره کرد که باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود. درمان‌های گوناگونی برای انواع شکستگی دست، پا، مهره ها، لگن و … وجود دارد. از جمله این درمان‌ها می‌توان به گچ گرفتن و جراحی آرتروسکوپی مفاصل اشاره کرد.

انواع شکستگی استخوان

---

نوع	توصیف
زاویه‌دار	تکه‌های شکسته استخوان در امتداد یک خط راست قرار ندارد و یک تکه نسبت به بقیه زاویه دارد.
کنده شده	یک تکه استخوان از قطعه اصلی جدا شده است. گاهی اوقات اگرنیروی خارجی شدید باشد، برای مثال هنگام زمین خوردن، رباط یک تکه از استخوان را می‌کشد و از بدنه اصلی جدا می‌کند. همچنین اگر انقباض عضله متصل شدید باشد، برای مثال در ورزشکاران جوان، تاندون استخوان را جدا می‌کند. شکستگی کنده شده معمولاً برای دست، پایین پا، مچ پا، زانو یا شانه رخ می‌دهد.
بسته	پوست روی استخوان شکسته پاره نمی‌شود.
چندتکه‌ای	استخوان به سه قطعه یا بیشتر ، آن هم به قطعات بسیار کوچک می‌شکند. این شکستگی‌ها غالباً نتیجه تحمیل نیرویی شدید، برای مثال در اثر تصادف خودرو است. شکستگی استخوان چندتکه‌ای در میان بیماران دچار پوکی استخوان، که استخوان‌هایی ضعیف دارند، نیز مشاهده می‌شود.
شکستگی خرد و له شده (فشاری یا کمپرشن)	استخوان متلاشی می‌شود. این نوع شکستگی در سنین بالا، به ویژه در میان بیماران دچار پوکی استخوان شیوع دارد و عموماً در مهره‌های ستون فقرات (شکستگی له شدن مهره‌ها) مشاهده می‌شود.
دررفتگی	تکه‌های استخوان شکسته از هم جدا شده است.
ترکه سبز	استخوان ترک جزئی برداشته و یا خم شده است، اما کاملاً از عرض نشکسته است. شکستگی ترکه سبز یا ترکه تری فقط در کودکان مشاهده می‌شود.
صفحه رشد	شکستگی استخوان در صفحه رشد، یعنی اندام ساخته شده از عضروف رخ می‌دهد. صفحه رشد افزایش طول استخوان و قد کشیدن استخوان‌ها را تا زمانی که کودک به قد نهایی برسد، ممکن می‌کند. پس از کامل شدن رشد، صفحه‌های رشد با استخوان جایگزین می‌شود. اگر صفحه رشد بشکند، رشد استخوان متوقف می‌شود یا به شیوه‌ای نامناسب و کج رشد می‌کند. شکستگی صفحه رشد مختص کودکان و نوجوانان است.
درهم فرو رفته	یک سر استخوان شکسته در سر دیگر استخوان گیر می‌کند. در نتیجه استخوان کوتاه می‌شود.
مفصلی (بین مفصلی)	این نوع شکستگی تا غضروف و انتهای استخوان‌های تشکیل دهنده مفصل، یعنی سطوح مفصلی پیش می‌رود. این غضروف در حالت عادی میزان سایش ناشی از روی هم کشیده شدن استخوان‌های مفصل را کاهش می‌دهد. اگر این غضروف بشکند، بیمار نمی‌تواند مفصل را به خوبی حرکت دهد و احتمال ابتلا به آرتروز مفصلی افزایش می‌یابد.
بدون دررفتگی	تکه استخوان شکسته جابجا نشده، هم‌محوری استخوان‌ها به هم نخورده است و هیچ فضایی بین قطعات وجود ندارد.
مایل	شکستگی استخوان به صورت خط موربی است که در بخش میانی (بدنه) استخوان کشیده شده است.
پنهان	این شکستگی‌های کوچک به سختی در عکس رادیولوژی دیده می‌شود یا حتی دیدن آنها در عکس غیرممکن است؛ اما در عکس سی تی اسکن (توموگرافی رایانه‌ای) یا ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) مشاهده می‌شود. استخوان جدیدی که حین جوش خوردن استخوان تشکیل شده است، ظرف چند روز یا چند هفته تغییر می‌کند و در این مرحله می‌توان شکستگی پنهان را در عکس رادیولوژی دید. بعضی از شکستگی‌های استرسی از نوع پنهانند.
باز	پوست و بافت‌های پوشاننده استخوان شکسته پاره می‌شود و hستخوان از پوست بیرون می‌زند. گرد و غبار یا باکتری‌ها به راحتی زخم را آلوده می‌کند و باعث عفونت کردن استخوان شکسته می‌شود.
ناشی از پوکی استخوان	این نوع شکستگی پی‌آمد پوکی استخوان (کاهش پیشرونده تراکم استخوان) است که استخوان‌ها را ضعیف می‌کند و آنها را در برابر شکستگی آسیب‌پذیر می‌سازد. شکستگی ناشی از پوکی استخوان در میان سالمندان شیوع دارد و معمولاً برای لگن، مچ دست، ستون فقرات، شانه یا مفصل ران رخ می‌دهد.
پاتولوژیک	این نوع شکستگی استخوان پی‌امد اختلال‌هایی مانند پوکی استخوان، عفونت‌های خاص استخوان یا تومور استخوان است که استخوان را ضعیف می‌کند.
تکه تکه	این نوع شکستگی نوعی از شکستگی چندتکه‌ای است و در آن استخوان به دو قطعه مجزا می‌شکند.
مارپیچ (پیچ خورده)	شکستگی مارپیچ زمانی رخ می‌دهد که استخوان بچرخد و از هم جدا شود. در نتیجه سرهای استخوان شکسته تیز، ناصاف و مورب است.
استرسی	شکستگی استرسی زمانی رخ می‌دهد که هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند راه رفتن با کوله سنگین یا دویدن، نیروی مکرری به استخوان وارد شود. شکستگی استرسی غالباً ترک‌های کوچکی است که در استخوان ایجاد می‌شود، به همین دلیل شکستگی مویی نیز نامیده می‌شود. شکستگی‌های استرسی عموماً در استخوان‌های تحمل کننده وزن، مانند استخوان‌های پایین پا یا کف پا مشاهده می‌شود.
هلالی	استخوان بیشتر از آن که شکسته باشد، خم شده و تا برداشته است. این نوع شکستگی استخوان معمولاً مختص کودکان است. استخوان‌های کودکان بیشتر از آن که بشکند، خم می‌شود، چون استخوان‌هایشان بیشتر از استخوان‌های بزرگسالان خاصیت ارتجاعی دارد.
عرضی	استخوان از عرض می‌شکند.

درمان شکستگی

---

معمول‌ترین درمان‌ها برای شکستگی استخوان به صورت زیر می باشند:

•  درمان عوارض جدی
•  تسکین درد
•  محافظت، استراحت، گذاشتن یخ و بالا گذاشتن اندام شکسته
•  جا انداختن قسمت‌های جابجا شده
•  ثابت نگه داشتن، معمولاً با استفاده از آتل یا گچ
•  گاهی اوقات لازم است که جراحی انجام شود.

ثابت نگه داشتن اندام شکسته با گچ گیری

گچ‌گیری معمولاً برای درمان آسیب‌هایی انجام می‌شود که باید چند هفته بی‌حرکت نگه داشته شود. پزشک برای گچ گرفتن، ابتدا پارچه دور اندام شکسته می‌پیچد، سپس لایه‌ای از ماده پنبه‌ای نرم را برای محافظت از پوست در برابر فشار و سایش دور آن می‌بندد. روی این لایه نیز باند پنبه‌ای پر شده با گچ یا نوارهای فایبرگلاس بسته می‌شود که پس از خشک شدن، سفت می‌شود. گچ‌گیری یکی از روش‌های رایج ثابت نگه داشتن استخوان‌های شکسته‌ و جدا شده است، چون گچ شکل‌پذیر است و سایش آن روی بدن کم است. فایبرگلاس محکم‌تر، سبک‌تر و بادوام‌تر است. ورم پس از حدود یک هفته فروکش می‌کند، در این زمان چون فایبرگلاس بهتر دور عضو را می‌گیرد، می‌توان گچ را با فایبرگلاس عوض کرد. پزشک توصیه‌هایی را برای مراقبت از گچ‌ به بیمار اعلام می‌کند. اگر به خوبی از گچ مراقبت نشود، مشکلات متعدد بروز می‌یابد. برای مثال اگر گچ مرطوب شود، لایه‌های محافظ زیر گچ خیس می‌شود و کامل خشک کردن آن غیرممکن خواهد بود. در نتیجه پوست نرم و متلاشی و در نهایت زخم می‌شود. همچنین اگر گچ خیس شود، ممکن است از هم جدا شود و دیگر نتواند از ناحیه آسیب دیده محافظت کند و آن را ثابت نگه دارد. همچنین باید اندام شکسته را، به ویژه در 48 ـ 24 ساعت پس از شکستگی، حتی‌الامکان بالا یا بالاتر از سطح قلب نگه داشت. از بیمار خواسته می‌شود که انگشتها را مرتب بکشد یا انگشت شست را تکان دهد تا خون در پای شکسته جمع نشود و ورم نکند.

مراقبت از گچ

•  هنگام استحمام باید کیسه‌ای پلاستیکی را دور گچ بپیچید و بالای آن را با کش یا چسب به خوبی ببندید، یا از محافظ‌های ضدآبی استفاده کنید که مخصوص محافظت از گچ تولید می‌شود. شرکت‌های مختلفی این پوشش‌های محافظ را تولید می‌کنند، استفاده از این محافظ‌ها راحت است و محافظ نفوذناپذیر و مطمئن است. اگر گچ خیس بشود، ممکن است لایه زیر گچ مرطوب بماند. می‌توانید گچ را با سشوار تاحدی خشک کنید. اگر گچ خشک نشد، باید آن را عوض کنید تا پوست عفونت نکند و زخم نشود.
•  هیچ وقت هیچ وسیله‌ای را، برای مثال برای خاراندن وارد گچ نکنید.
•  پوست دور گچ را هر روز بررسی کنید و اگر با قرمزی یا زخم مواجه شدید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید.
•  لبه‌های گچ را هر روز کنترل کنید و اگر متوجه ناهمواری شدید، لبه گچ را با چسب نرم، دستمال کاغذزی، پارچه یا وسیله نرم دیگری بپوشانید تا به پوست آسیب نزند.
•  هنگام استراحت کردن، عضو شکسته را در وضعیت مناسبی، برای مثال روی یک بالش کوچک بگذارید تا لبه گچ در پوست فرو نرود و آن را اذیت نکند.
•  عضو شکسته را حتی‌الامکان، طبق دستور پزشک بالا بگذارید تا ورم نکند.
•  اگر پس از گچ‌گیری احساس درد مداوم کردید یا گچ سفت بود، بلافاصله با پزشک معالج خود تماس بگیرید. چون این موارد علائم ورم یا زخم فشاری است و گچ تحت این شرایط باید فوراً باز شود.
•  اگر بوی بدی را از گچ استشمام کردید یا تب کردید، به پزشک مراجعه کنید، چون این موارد علامت عفونت است.
•  اگر گچ‌گیری درد را تشدید کرد یا بی‌حسی یا ضعف جدیدی را حس کردید، با پزشک تماس بگیرید. این موارد علائم سندرم کمپارتمان است.

 چه شکستگی‌هایی با جراحی درمان می‌شود؟

گاهی اوقات لازم است که شکستگی جا انداخته و جراحی برای ترمیم آن انجام شود. شکستگی‌های زیر نیاز به جراحی دارند.

شکستگی‌های باز

چون پوست پاره شده است، باکتری‌ها و گرد و غبار می‌تواند وارد بدن شود. پزشک ناحیه شکستگی را با دقت تمیز و ضدعفونی می‌کند و تمام آلودگی‌های خارجی را پاک می‌کند تا خطر عفونت کاهش یابد.

نمی‌توان شکستگی را جا انداخت یا قطعات شکسته را با جااندازی بسته در یک امتداد قرار داد

اگر یک تکه از استخوان جابجا شده باشد یا تاندون بین استخوان‌ها گیر کرده باشد، پزشک نمی‌تواند استخوان‌های شکسته را با دستکاری از بیرون (جااندازی بسته) منظم کند. همچنین گاهی اوقات می‌توان استخوان‌های شکسته را به روش بسته جا انداخت، اما عضلات قطعات استخوان را می‌کشد و اجازه نمی‌دهد که در جای خود باقی بماند.

شکستگی‌های سطح مفصل

این شکستگی تا مفصل پیش می‌رود و غضروف سرهای استخوان داخل مفصل می‌شکند. برای این که بیمار بعدها دچار آرتروز نشود، پزشکان تقریباً همیشه ترجیح می‌دهند که غضروف شکسته را نیز جا بندازند و منظم کنند. طبعاً اگر هم‌محوری به روش جراحی انجام شود، دقیق‌تر خواهد بود.

شکستگی پاتولوژیک استخوان ضعیف شده به دلیل ابتلا به سرطان

استخوان ضعیف شده در اثر سرطان به خوبی جوش نمی‌خورد، بنابراین باید جراحی برای جلوگیری از جابجا شدن استخوان‌ها انجام شود. به علاوه تثبیت مفصل به روش جراحی درد را کمتر می‌کند و بیمار می‌تواند سریع‌تر از درمان‌های دیگر از مفصل استفاده کند.

شکستگی‌هایی که به ترمیم جراحی نیاز دارند

اگر درمان بعضی شکستگی‌های به روش جراحی انجام شود، استخوان سریع‌تر جوش می‌خورد و نتیجه بهتری به دست می‌آید.

شکستگی‌هایی که به روش غیرجراحی باید مدتی طولانی ثابت نگه داشته شود یا بیمار استراحت مطلق داشته باشد

جراحی طول دوران استراحت مطلق را کمتر می‌کند. برای مثال اگر مفصل ران شکسته باشد و ترمیم به روش جراحی انجام شود، بیمار مدت کوتاهی پس از عمل، غالباً از فردای روز جراحی می‌تواند به کمک واکر از تخت پایین بیاید و راه برود.

شکستگی پیچیده و ترکیب

اگر به جز شکستگی، آسیب‌های دیگری مانند آسیب شدید عصب‌ها یا شریان‌ها وجود داشته باشد،‌ انجام جراحی ضرورت می‌یابد.

انواع جراحی برای شکستگی

جااندازی باز با تثبیت داخلی (ORIF )

جراحی برای بازیابی شکل و نظم اصلی استخوان انجام می‌شود. جراح نظم و هم‌محوری استخوان‌ها را در عکس‌های رادیوگرافی گرفته شده از عضو شکسته بررسی می‌کند. جراح ابتدا برشی را ایجاد می‌کند تا شکستگی مشخص شود، سپس قطعات شکسته را با وسایل مخصوص منظم می‌کند و با ترکیبی از سیم‌های فلزی، پین، پیچ، میله و صفحه ثابت نگه می‌دارد. برای مثال صفحات فلزی شکل داده می‌شود و با پیچ به بیرون استخوان متصل می‌شود. سپس میله‌های فلزی از یک سر استخوان وارد داخل استخوان (مغز استخوان) می‌شود. این قطعات از استیل ضدزنگ، آلیاژ مقاوم یا تیتانیوم تهیه می‌شود. قطعاتی که در 20 ـ 15 سال اخیر ساخته شده باشد، اثر میدان‌های مغناطیسی قوی مورد استفاده در MRI را مختل نمی‌کند. اکثر این قطعات باعث به صدا درآمدن هشدار گیت‌های امنیتی فرودگاهی نمی‌شود. بعضی از این قطعات تا پایان عمر در بدن باقی می‌ماند، اما بعضی از آنها پس از جوش خوردن استخوان بیرون آورده می‌شود. از روش ORIF معمولاً برای تمام شکستگی‌هایی که نیاز به ترمیم جراحی دارد، استفاده می‌شود.

تعویض مفصل

جراحی آرتروپلاستی (تعویض مفصل) معمولاً زمانی ضرورت می‌یابد که شکستگی به شدت به سر استخوان ران (فمور) یا استخوان بالای بازو، بخشی از مفصل شانه، آسیب زده باشد.

پیوند استخوان

جراح تراشه‌هایی از استخوان را از بخش دیگری از بدن، برای مثال لگن می‌گیرد. اگر فاصله بین قطعات شکسته استخوان زیاد باشد، عمل پیوند باید به سرعت انجام شود. همچنین اگر فرایند ترمیم استخوان کند شده باشد یعنی استخوان دیر جوش بخورد یا روند ترمیم آن متوقف شده باشد، می‌توان عمل پیوند را بعدتر انجام داد. جراحی آرتروسکوپی عملی است که در آن ساختار داخلی مفصل با استفاده از لوله‌ای باریک به نام آرتروسکوپ تشخیص داده و یا درمان می‌شود. ابداع فن‌آوری‌های فیبر نوری منجر به محبوبیت تکنیک آرتروسکوپی در دهه 1960 شد و این روش جراحی بسته امروزه در سراسر جهان کاربردهای گسترده‌ای دارد. جراح ارتوپد این عمل بسته را به صورت سرپایی انجام می‌دهد. چون عمل سرپایی است، بیمار معمولاً همان روز ترخیص می‌شود. جراح برای این که بتواند مفصل را معاینه کند، آرتروسکوپ، لوله باریک حاوی لنزها و فیبرهای نوری را از راه برش ظریف ایجاد شده روی پوست وارد مفصل می‌کند. سپس آرتروسکوپ را به دوربین فیلمبرداری وصل می‌کند تا تصاویر داخل مفصل روی نمایشگر نشان داده شود. اندازه آرتروسکوپ با توجه به بزرگی مفصل انتخاب می‌شود. برای مثال زانو با آرتروسکوپی با قطر تقریبی 5 میلی‌متر معاینه می‌شود. آرتروسکوپ‌های بسیار ظریفی به قطر نیم میلی‌متر برای معاینه مفصل‌های کوچکی، مانند مچ دست وجود دارد. اگر علاوه بر معاینه، عمل درمانی نیز بر روی مفصل انجام شود، عمل، جراحی آرتروسکوپی نامیده می‌شود. این جراحی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. جراحی آرتروسکوپی در مقایسه با روش‌های قدیمی و معمولی جراحی، آسیب کمتری به بافت وارد می‌کند، بیمار درد کمتری را متحمل می‌شود و سریع‌تر بهبود می‌یابد.