آسیب نخاعی در کودکان چیست؟
نخاع مجموعه ای از عصب هاست که پیغام ها را بین مغز و سایر نقاط بدن منتقل می کند. ضایعه نخاعی وقتی رخ می دهد که نخاع به علت تصادف یا سایر مشکلات آسیب ببیند. آسیب نخاعی می تواند کبودی ( صدمه بدون پارگی پوست ) پارگی جزئی یا پارگی کامل ( ترنسکشن ) باشد.
نخاع داده ها را از مغز به بدن می فرستد و اطلاعات حسی را از پوست، استخوان، عضلات و سایر اندام ها به مغز حمل می کند.
آسیب نخاعی علت شایع ناتوانی دائم و همیشگی و مرگ در کودکان است. ضایعه نخاعی حاد یک موقعیت اورژانسی پزشکی است.
علل بروز ضایعه نخاعی در کودک
آسیب نخاعی در کودکان علت های مختلفی دارد. شایع ترین شان وقتی رخ می دهد که محل تلاقی ستون فقرات با گردن خم یا فشرده شود که از طرق زیر اتفاق می افتد:
- حین زایمان که اغلب نخاع در ناحیه گردن آسیب می بیند
- سقوط از ارتفاع
- تصادف رانندگی یا برخورد با وسیله نقلیه حین راه رفتن
- آسیب ورزشی
- آسیب حین شیرجه زدن
- آسیب با ترامپولین
- مورد اصابت گلوله قرار گرفتن یا چاقو خوردن
- عفونتی که به نخاع آسیب می رساند
- آسیبی که جریان خون به سمت نخاع را مسدود می کند
علائم آسیب نخاعی در کودک
علائم بسته به محل آسیب متفاوت هستند در هر کودک فرق می کند. بلافاصله بعد از آسیب نخاعی کودک احتمالاً شوک نخاعی دریافت کند که باعث از دست دادن یا کاهش حس حرکات عضلانی و رفلکس ها می شود.
با رفع ورم، علائم دیگر به وجود می آیند. پزشکان، ضایعه نخاعی را به دو نوع تقسیم بندی می کنند که بر پایه علائم در نقطه آسیب دیده هستند:
- آسیب کامل. یعنی هیچ حرکت یا احساسی در نقطه آسیب دیده نیست.
- آسیب ناقص. یعنی هنوز هم حسی در نقطه آسیب دیده وجود دارد و حرکاتی انجام می شود.
علائم ضایعه نخاعی شامل موارد زیر می شود:
- ضعف عضلانی
- از دست دادن حرکات ارادی عضلات در سینه، دست ها و پاها
- مشکل در تنفس
- از دست دادن احساس در سینه، دست ها یا کفل
- از دست دادن اختیار ادرار و مدفوع
- مشکل در کنترل فشار خون، عرق کردن، لرزیدن، عملکرد غیر طبیعی معده و روده ها
علائم به این بستگی دارند که کدام قسمت از نخاع آسیب دیده است. مثلاً:
آسیب به گردن ( سرویکال )
این آسیب باعث از دست رفتن عملکرد عضلانی یا قدرت دست و پا و از دست رفتن احساس در نقطه آسیب دیده می شود.
این آسیب تتراپلژی یا از دست رفتن حس نام دارد.
آسیب به بالای نخاع ( توراسیک )
این آسیب اغلب سبب ضعف عضلات سینه می شود. کودک در نفس کشیدن مشکل داشته و نیازمند ونتیلاتور است.
آسیب به پایین نخاع ( کمری و سرینی )
این آسیب باعث ایجاد فلج و از دست رفتن عملکرد پاها می شود. همچنین، عصب ها و کنترل عضلات مثانه، روده و اندام های جنسی از دست می روند. این آسیب پاراپلژی نام دارد.
بیشتر بخوانید: کاردرمانی کودکان
تشخیص ضایعه نخاعی در کودک
پزشک درباره علائم کودک، تاریخچه پزشکی و آسیب های اخیر می پرسد. سپس معاینه فیزیکی کرده و تست های زیر را تجویز می کند:
آزمایش خون
نمونه خون از کودک گرفته می شود تا مشکلات احتمالی تشخیص داده شوند.
عکس اشعه ایکس
این تست از اشعه های الکترومغناطیسی برای عکس گرفتن از بافت های داخلی، استخوان ها و اندام ها استفاده می کند.
سی تی اسکن
این تست از اشعه ایکس و کامپیوتری برای گرفتن عکس های پر جزئیات از بدن استفاده می کند. سی تی اسکن تصویری از استخوان ها، عضلات، چربی ها و اندام های داخلی ارائه می دهد.
سی تی اسکن از عکس ساده دقیق تر است.
ام.آر.آی
در این تست از مگنت های بزرگ و کامپیوتری برای گرفتن عکس هایی از اندام های داخلی و بافت های بدن استفاده می کنند.
عکس های حاصل از ام.آر.آی از سی تی اسکن بهتر و دقیق تر هستند.
درمان ضایعه نخاعی در کودکان
درمان بستگی به علائم، سن، سلامت کلی بدن و شدت آسیب دارد. درمان ضایعه نخاعی ابتدا در محل تصادف انجام می شود یعنی با ثابت نگه داشتن سر و گردن و تکان ندادن آن به همراه:
- مراقبت دقیق از کودک در بخش آی.سی.یو
- استفاده از داروهایی مثل کورتیکواستروئید ها برای کاهش ورم نخاع
- کمک به تنفس بهتر با ونتیلاتور مکانیکی یا دستی
- استفاده از سوند ( کاتتر مثانه )
- استفاده از لوله تغذیه از طریق معده، بینی یا ایجاد برشی در شکم برای غذارسانی
- انجام عمل جراحی برای چک کردن نخاع، استخوان شکسته در پشت، آزاد سازی فشار در نقطه آسیب دیده یا کنترل سایر آسیب ها
بهبودی حاصل از ضایعه نخاعی نیازمند اقامت طولانی مدت در بیمارستان و توانبخشی است.
تیمی از پزشکان، پرستاران و سایر متخصص ها روند درمانی کودک و وضعیت سلامتی او را نظارت می کنند که شامل موارد زیر است:
- درد
- عملکرد قلب
- فشار خون
- دمای بدن
- وضعیت تغذیه
- عملکرد روده و معده
- اسپاستیسیتی ( لرزش غیر قابل کنترل عضلات )
در طول دوران نقاهت، فیزیوتراپیست، گفتار درمانگر و کار درمانگر با کودک کار می کنند. تمرکز توانبخشی روی پیشگیری از ضعیف شدن عضلات ( تحلیل عضله ) یا سفت شدن عضلات است.
تراپیست برای آموزش دوباره به عضلات کودک جهت انجام وظایف و حرکات کار می کند. با پزشک کودک درباره ریسک ها، مزایا و عوارض احتمالی درمان ها صحبت کنید.
بیشتر بخوانید: درمان فلج و بی حسی بدن پس از آسیب نخاعی با فیزیوتراپی و کاردرمانی
بیماری های ثانویه آسیب نخاعی کودک
مشکلات مزمن شامل این ها می شود:
زخم بستر
زخم بستر در واقع زخم هایی هستند که به علت فشار وارد شده به پوست به دلیل ماندن طولانی مدت در رختخواب ایجاد می شوند.
تیم پزشکی شیوه پیشگیری از این زخم ها را می آموزد و هر چند ساعت یک بار باید کودک حرکت داده شود.
عفونت ریه ( پنومونی )
با آنتی بیوتیک درمان می شود.
چگونه می توانم به کودک دارای آسیب نخاعی کمک کنم؟
ضایعه نخاعی برای خود کودک و خانواده اش بسیار ناراحت کننده است.
تیم پزشکی کودک به همه اعضای خانواده یاد می دهد چگونه از کودک مراقبت کنند و می گوید که چه مشکلاتی نیازمند توجه پزشکی فی الفور است.
کودک نیازمند ویزیت مداوم پزشک و انجام آزمایش های مکرر است.
تمرکز روی به حداکثر رساندن توانایی های کودک در منزل و جامعه ضروری است و می توانید کودک را تشویق کنید حرمت نفس خود را تقویت کرده و مستقل شود.
چه زمانی باید با پزشک کودک تماس گرفت؟
در صورتی که:
- علائم بهتر نشده و بد تر شوند.
- علائم جدیدی ظاهر شوند.
نکات مهم درباره ضایعه نخاعی در کودکان
- آسیب نخاعی زمانی رخ می دهد که نخاع به علت تصادف و اتفاقات دیگر آسیب ببیند و موقعیتی اورژانسی به شمار می آید.
- ضایعه نخاعی در کودکان علت های مختلفی دارد. شایع ترین شان زمین خوردن، سقوط از ارتفاع، تصادف، آسیب ورزشی یا آسیب حین زایمان است.
- علائم بسته به محل آسیب متفاوت اند و در هر کودک فرق دارد
- وسعت آسیب نخاعی همان لحظه مشخص نشده و ام.آر.آی یا سی تی اسکن نیاز است.
- درمان احتمالا شامل استفاده از دستگاه ونتیلاتور جهت کمک به تنفس است.
- تیم پزشکی کودک به اعضای خانواده شیوه مراقبت از او را می آموزد.
قدم های بعدی
در این جا نکاتی گفته می شود که با رعایت آنها می توانید نهایت استفاده را از ملاقات با پزشک کودک ببرید:
- دانستن علت ملاقات و این که می خواهید چه اتفاقی بیفتد.
- قبل از ویزیت سوال های تان را بنویسید.
- در زمان ویزیت نام تشخیص های جدید و هر داروی جدید، درمان ها یا تست ها را بنویسید و همچنین هر دستورالعمل تازه ای که پزشک می دهد را یادداشت کنید.
- بدانید چرا دارو یا درمان جدیدی تجویز شده، چگونه به کودک کمک خواهد کرد. از عوارض آن ها هم با خبر شوید.
- درباره شیوه متفاوت درمان کودک از پزشک بپرسید.
- بدانید چرا یک تست یا عملی تجویز شده و نتایج شان چیست؟
- بدانید اگر کودک دارو نخورد یا تست انجام ندهد، باید چه انتظاری داشت.
علائم ضایعه نخاعی مثل بسیاری از بیماری هاست پس حتماً با پزشک متخصص در تماس باشید. در صورتی که برای درمان کودکان خود به متخصص مغز و اعصاب، کاردرمانی و یا فیزیوتراپی نیاز دارید ما بهترین ها را در کلینیک یادمان به شما ارائه خواهیم داد.
برای آگاهی از زمان کاری و حضوری در کلینیک با ما تماس بگیرید.
شماره تماس های کلینیک : 02188088541 – 02188074196