سکته مغزی در جوانی: درمان سکته مغزی در زنان و مردان جوان
سکته مغزی ممکن‌است در هر سن و هر کسی رخ‌دهد. سکته مغزی زمانی اتفاق‌می‌افتد که جریان خون به مغز مسدود شده و منجر به مرگ سلول شود. اگرچه بروز سکته مغزی در بین افراد بالای ۶۵ سال بیشتر شایع است (پس از ۵۵ سالگی، با گذشت هر دهه از عمر احتمال ابتلا به سکته مغزی دو برابر می‌شود) اما گاهی در بین جوانان نیز اتفاق‌می‌افتد. چنانچه فردی سالم، جوان و آدم فعال و غیرسیگاری هستید احتمال بروز سکته مغزی در بین شما بسیار اندک و یا شاید هم در حد صفر است. در واقع سکته مغزی بیشتر در بین افرد مسن، سیگاری و چاقی رخ‌می‌دهد که به سندروم متالوبیک مبتلا هستند. بنابراین اگر هیچ کدام از این موارد در شما وجود نداشته باشد، قابل درک نیست که نگرانی مزمنی راجع به خطر بروز سکته مغزی در خودتان نداشته باشید اما این گفته بدان معنا نیست که نسبت به نباید آن بی‌اعتنا باشید.
به ۹۰ روز پس از بهبودی ناشی از سکته مغزی دوران طلایی گفته‌می‌شود. این دوران در روند توانبخشی کامل بیمار بسیار حائز اهمیت است زیرا اکثر بهبودی‌های عصبی در این دوره اتفاق‌می‌افتد.
در کلینیک تخصصی توانبخشی یادمان انواع روش‌های مدرن فیزیوتراپی تحت نظر متخصصین باتجربه برای درمان و توانبخشی بیمارانی که دچار سکته مغزی در هر سنی شده باشند ارائه‌می‌شود.
میانگین سنی ابتلا به سکته مغزی چقدر است؟
اکثر سکته‌های مغزی در افراد ۶۵ سال به بالا اتفاق‌می‌افتد بطوری که تنها ۱۰ درصد سکته‌های مغزی در افراد کمتر از ۴۵ سال رخ‌می‌دهد.
عوامل سکته مغزی در جوانان و سالمندان چه تفاوت‌هایی با هم دارد؟
غالبا علت سکته مغزی در سالمندان ناشی از آترواسکلروز و پلاک کلسترول است که در شریان‌ها سخت‌می‌شوند و باعث بروز اختلال در جریان خون می‌گردند. حتی در جوانان نیز عوامل خطری همچون دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا و کشیدن سیگار می‌تواند منجر به آترواسکلروز شود. برخی از بیماری‌های قلبی و هموتالوژیکی (خونی) را بایستی جدی گرفت.
البته مصرف برخی از مواد، عفونت و بیماری‌های التهابی نیز می‌تواند منجر به سکته مغزی در بین جوانان شود. برخی از علل سکته مغزی در جوانان می‌تواند مربوط به مسائل ژنتیکی باشد. ناگفته نماند که علت اصلی ۲۵ تا ۳۵ درصد سکته‌های مغزی در جوانان غیرقابل شناسایی است.
علت سکته مغزی زنان جوان چیست؟
بسیاری از عواملی مانند بیماری‌های قلبی عروقی، عدم‌تحرک جسمانی، چاقی، رژیم غذایی و سیگار‌کشیدن که احتمال بروز سکته مغزی را افزایش‌می‌دهند در بین زنان و مردان یکسان هستند با این حال برخی از عوامل هستند که تأثیرات قوی‌تری دارند و یا بطور خاص در بین زنان اتفاق می‌افتد.
۷ عاملی که باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی در بین زنان می‌شود عبارتند از:
مصرف قرص‌های ضد بارداری
داروهای ضد بارداری خوراکی خطر ابتلا به لخته‌شدن خون را افزایش‌می‌دهند و ممکن‌است منجر به سکته مغزی شوند. به زنان سیگاری توصیه‌می‌شود که قرص‌های ضد بارداری مصرف‌نکنند و آنهایی هم که سابقه خانوادگی سکته مغزی دارند نیز بایستی از مصرف این قرص‌ها اجتناب‌کنند. درمان جایگزینی با هورمون بعد از یائسگی نیز خطر لخته‌شدن خون را افزایش‌می‌دهد.
بارداری
سطوح بالای استروژن که در دوران بارداری بیشتر شایع است باعث افزایش عوامل لخته‌شدن خون و متعاقبا افزایش خطر ابتلا به سکته‌مغزی می‌شود به ویژه نوعی از لختگی در رگی که باعث تراوش خون از سر می‌شود. پزشکان به زنان باردار و یا زنانی که قصد باردارشدن دارند، توصیه‌می‌کنند که ببینند آیا در خانواده آنها سابقه ترومبوز وریدی مغزی وجود دارد یا نه. “دانشتن این موضوع در تنظیم خانواده بسیار مهم است. داشتن آگاهی از این که خطری بزرگتر در کمین است به این معنی است که می‌توانید قبل از اینکه باردار شوید، به طور پیشگیرانه از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده‌کنید یا در صورت نیاز آمادگی لازم برای واکنش سریع را داشته باشید.”
میگرن همراه با اورا
زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به میگرن هستند و هرچند میگرن همراه با اورا (نوع خاصی از سردرد میگرنی که با اختلالات بینایی و یا سایر اختلالات حسی همراه است) با با افزایش خطر ابتلا به سکته‌مغزی در مردان و زنان مرتبط است اما این رابطه در میان زنان قوی‌تر است. البته این به بدان معنا نیست که اگر هرکسی که دچار میگرن همراه با اورا است حتما دچار سکته مغزی می‌شود بلکه هدف این است که از وجود رابطه بین میگرن و سکته مغزی مطلع باشید.
فشار خون بالا
دوباره می‌توان گفت که فشار خون بالا یک عامل خطر کلاسیک در بین زنان و مردان است. با این حال احتمال بروز فشار خون در بین زنان نسبت به مردان بیشتر است و مصرف قرص‌های ضد بارداری باعث افزایش این احتمال در بین زنان می‌شود. احتمال بروز فشار خون بالا در بین زنان در سن ۲۰ تا ۳۰ سالگی است و در صورت ابتلا به فشار خون بالا در این سن حتما آزمایش کامل داده و سابقه خانوادگی خود را بررسی‌کنید.
پره اکلامپسی
پره اکلامپسی بیماریی است که نشان‌دهنده فشار خون بالا است و پس ازهفته بیستم بارداری ظهور پیدا می‌کند. علاوه بر تأثیر آن بر خطر سکته مغزی (افزایش لخته خون در دوران بارداری احتمال بروز پره اکلامپسی را تشدیدمی‌کند)، پره‌اکلامپسی می‌تواند برای مادر و نوزاد خطرناک باشد. گاهی بیماری پره‌اکلامپسی ناشی از دیابت بارداری، نوعی از بیماری است که ممکن‌است بصورت ناگهانی و در اواسط دوران بارداری به وجود آید، باشد.
فیبریلاسیون دهلیزی
این حرکت نامتعارف حفره‌های فوقانی قلب باعث انسداد جریان خون به حفره‌های پایینی می‌شود. این حفره‌های پایینی کار انتقال خون به سایر نقاط بدن را بر عهده دارند. با مسدودشدن این جریان، خون در دهلیز انباشته شده و منجر به لخته‌شدن می‌گردد. در واقع فیبریلاسیون دهلیزی عامل بسیار قویی در ابتلا به سکته مغزی است که می‌تواند هم در بین زنان و هم در بین مردان رخ‌دهد اما احتمال بروز آن در بین زنان به مراتب بیشتر از مردان است.
تنهایی و افسردگی
افسردگی و “استرس اجتماعی روانی” از قبیل انزوای اجتماعی، فشار کاری و یا تبعیض‌های موجود در جامعه همگی در ایجاد فشار خون بالا که یکی از بزرگترین عامل‌های خطر بروز سکته مغزی محسوب‌می‌شود، نقش‌دارند. البته موارد ذکر شده بیشتر در بین زنان شایع است. مطالعات نشان‌می‌دهد که درد قلب مجازی مخصوصا در بین زنان مسن می‌تواند به درد واقعی تبدیل‌شود. اگرچه متمرکزشدن بر روی مسائل سلامت روانی و تنهایی دشوار است اما پرداختن به این مسائل نه تنها از لحاظ سلامت روانشناختی بلکه از نظر سلامت جسمی نیز بسیار حیاتی و مهم است.
علائم سکته مغزی در جوانان و سالمندان چه تفاوت‌هایی با هم دارد؟
شایع‌ترین علائم بروز سکته مغزی شامل اختلال تکلم، افتادگی صورت و ضعف یکی از طرفین بدن می‌شود که در بین گروه‌های سن جوان و سالمند یکسان هستند. برخی دیگر از علائم شامل از دست دادن بینایی، دو بینی، بریده بریده حرف‌زدن،سرگیجه و یا اشکال در راه‌رفتن می‌باشد.
معمولا تشخیص اینکه سکته مغزی بعنوان عامل بروز چنین علائمی به دلیل عدم آگاهی از اینکه سکته مغزی حتی می‌تواند در سنین پایین نیز اتفاق بیفتد به موقع صورت‌نمی‌گیرد.
تفاوت درمان سکته مغزی در جوانان با سالمندان در چیست؟
حدود ۸۰ الی ۸۵ درصد همه سکته‌های مغزی که می‌تواند در هر سنی اتفاق‌بیفتد ناشی از انسداد جریان خون به مغز است که به آن سکته مغزی ایسکمیک یا گذرا گفته‌می‌شود. اولین مرحله درمان سکته مغزی در بین جوانان و سالمندان مشترک است.
در صورتی که لازم باشد به برخی از بیماران داروهای ضد انعقاد خون بنام فعال‌کننده بافتنی پلاسمینوژن (tPA) داده‌می‌شود. همچنین گاهی پزشک تصمیم‌می‌گیرد که با واردکردن یک کاتتر ریز به داخل رگ‌های مسدود شده این مشکل را برطرف‌کند.
بازماندگان سکته مغزی و دوران طلایی پس از سکته مغزی
در گذشته افراد بر این باور بودند که سکته مغزی با پایان زندگی عادی فرد مساوی است. در واقع اکثر افراد معتقد بودند که پس از بروز سکته مغزی دیگر امیدی برای بهبودی و بدست‌آوردن عملکرد و کارآیی گذشته و یا انجام فعالیت‌های روزمره نیست. امروزه به لطف افزایش آگاهی جامعه در مورد سکته مغزی و چگونگی پاسخ‌دادن به عزیزانی که دچار چنین عارضه‌ای شده‌اند دیگر این دیدگاه در بین جوامع نیست. در واقع اکنون افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند به کمک مداخله‌های درمانی و درمان به موقع امید به بهبودی و بازگشت به زندگی لذتبخش روزمره و سابق خود را دارند و حتی اگر لازم باشد تغییراتی نیز در خود ایجادمی‌کنند.
دوران طلایی مدت زمان بلافاصله پس از وقع سکته مغزی است. لذا این دوران از روز شروع سکته به مدت ۳ ماه ادامه دارد. بسیار حیاتی است که به محض بروز علائم مربوط به سکته مغزی در فرد بلافاصله وی را به بیمارستان منتقل‌کنید زیرا پس از گذشت چند دقیقه از بروز سکته مغزی، سلول‌های مغز به سرعت شروع به مردن می‌کنند. از همین رو درمان به موقع بسیار حائز اهمیت است. پس از آنکه فرد تحت درمان قرار گرفت و از سکته مغزی به سلامت عبور کرد بایستی حتما بلافاصله به فیزیوتراپی مراجعه‌کند تا بتواند کارآیی و عملکرد سابق خود را بدست آورد.
هرچند که دیگر نمی‌توان سلول‌های از دست رفته در حین سکته مغزی را دوباره تولید کرد اما می‌توان سلول‌های سالم و باقی‌مانده را طوری آموزش‌داد که نبود آنها را جبران کنند. به گفته یکی از متخصصین گفتار درمانی “پزشک جان بیمار را نجات‌می‌دهد و کار متخصصین درمانی نیز بهبود کیفیت زندگی فرد است”. استفاده از ترکیبی از رویکردهای درمانی برای افرادی که از سکته مغزی جان سالم به در برده‌اند بسیار مفید و موثر است زیرا یک فیزیوتراپیست می‌تواند به بیمار کمک‌کند تا انجام حرکات جسمانی را مجددا فرابگیرد و یک متخصص گفتار درمانی می‌تواند در بازیابی قدرت تکلم و بلعیدن غذا به بیمار کمک‌کند. علاوه بر این، متخصص شغل‌درمانی نیز می‌تواند در بازگشت بیمار به انجام فعالیت‌های روزمره زندگی نقش‌آفرین باشد.
آیا سرعت و یا سطح بهبودی عملکرد جوانان پس از سکته مغزی نسبت به سالمندان متفاوت است؟
اگر هیچ عارضه‌های سلامتی دیگری در بدن بیمار وجود نداشته باشد که ممکن‌است در روند بهبودی پس از سکته مغزی تداخل ایجادکنند روندی بهبودی پس از سکته مغزی در بین افراد جوان نسبت به سالمندان سریع اتفاق‌می‌افتد. البته ناگفته نماند که روند بهبودی در جوانان نیز ممکن‌است به دراز بکشد.
پزشکان معتقدند که بهبودی پس از سکته مغزی می‌تواند با توانایی‌های ذاتی مغز فرد جوان در ارتباط باشد تا از مدارهای سالم مغز برای جبران عملکرد مدارهای آسیب‌دیده استفاده‌کند. گرچه در بیماران سالمند ممکن‌است که انعطاف‌پذیری مغز کاهش‌یابد اما بهبودی کماکان ادامه‌می‌یابد.
جوانان چگونه می‌توانند خطر بروز سکته مغزی در خود را کاهش‌دهند؟ آیا ژنتیک در بروز سکته مغزی نقش‌دارد؟
برخی از شرایط ژنتیکی خاص و نسبتا نادر، مانند کم خونی سلول‌های داسی شکل با بروزسکته مغزی در جوانان مرتبط است. برخی از کارهایی که می‌توانند در پیشگیری از بروز سکته مغزی موثر باشند عبارتند از:
• به پزشک مراجعه‌کرده و عامل اصلی را شناسایی‌کنید.
• به مرتب و مستمر ورزش‌کنید و وزن ایده‌آل خود را حفظ‌کنید.
• از رژیم غذایی کم‌چرب و سرشار از میوه، سبزیجات و غلات استفاده‌کنید.
• فشار خون و کلسترول بالا را در همان مراحل اولیه کنترل‌کنید.
• دیابت را شناسایی و به موقع کنترل‌کنید.
• از کشیدن مواد و سیگار بپرهیزید.
درمان اختلال بلع غذا و مایعات (بیماری دیسفاژی) بدون جراحی
برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید