درمان درد استخوان دنبالچه (کوکسیدینی) با روش های نوین توانبخشی

به دردی که در ناحیه دنبالچه احساس شود کوکسیدینی گفته می‌شود، دنبالچه آخرین استخوانی است که در قسمت انتهای ستون فقرات قرار دارد. ضرب ‌دیدگی یا کشیدگی ناحیه دنبالچه یا عضلات و رباط‌های مجاور آن باعث بروز درد این ناحیه می‌شود. در اکثر موارد درد دنبالچه طی مدت چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابد اما در برخی موارد روند بهبودی طولانی است و به شدت بر توانایی شما برای انجام فعالیت‌های روزمره تاثیر می‌گذارد.

 علل بروز کوکسیدینی چیست؟ 

---

 کوکسیدینی در پی آسیب دیدگی بافت مجاور دنبالچه رخ می‌‌دهد که باعث بروز درد و ناراحتی در انتهای ستون فقرات می‌‌گردد و معمولاً در هنگام نشستن بیشتر می‌شود. استخوان دنبالچه به شیوه‌های مختلفی آسیب می‌‌بیند این در حالی است که همیشه امکان تشخیص علت بروز درد وجود ندارد. در ادامه به علل اصلی درد دنبالچه اشاره می‌کنیم:

 زایمان و بارداری 

 بارداری و زایمان یکی از شایع‌ترین علل درد دنبالچه است. در اواخر بارداری دنبال چه انعطاف پذیری بسیار بالایی پیدا می‌کند، و در این دوران دنبالچه و ستون فقرات فوقانی آن خم می‌‌شوند تا امکان زایمان و تولد جنین را فراهم کنند. گاهی اوقات زایمان و بارداری باعث می‌شوند که عضلات و رباط‌های ( بافت ارتجاعی که استخوانها را به هم متصل می‌کند) اطراف دنبالچه دچار کشیدگی بیش از حد شوند. این امر باعث بروز درد دنبالچه می‌شود.

 آسیب دیدگی دنبالچه 

 در صورتی که قسمت پایین ستون فقرات تحت فشار قرار بگیرد یا به آن ضربه وارد شود، نخاع آسیب خواهد دید. به عنوان مثال ضرب دیدگی ناگهانی در حین ورزش و زمین خوردن روی کمر یکی از علل شایع آسیب دیدگی دنبالچه است. در اکثر موارد محل آسیب دیدگی دنبالچه به طرز نامطلوبی کبود می‌‌شود، اما در برخی موارد بسیار شدید احتمال در رفتگی یا شکستگی استخوان ناحیه وجود دارد.

 کشیدگی و ضرب دیدگی مکرر دنبالچه (RSI) 

 اگر بطور مداوم در فعالیت‌هایی مانند دوچرخه سواری قایقرانی شرکت می‌کنید، احتمال بروز کوکسیدینی در شما بیشتر از دیگران خواهد بود. این امر به علت خم شدن مداوم به سمت جلو و کشش قسمت تحتانی ستون فقرات رخ می‌دهد. در صورتی که این حرکت به صورت مداوم تکرار شود عضلات و رباط‌های اطراف دنبالچه دچار کشیدگی می‌شوند. کشیدگی مکرر عضلات و رباط‌های این ناحیه می‌‌تواند باعث آسیب دیدگی دائمی ‌آنها شود. در این حالت، عضلات نمی‌‌توانند دیگر استخوان دنبالچه را در محل اصلی خود نگه دارند و باعث بروز درد و ناراحتی خواهند شد.

 حالت نامناسب بدن 

 نشستن در حالت نامناسب به مدت طولانی در محل کار یا پشت فرمان می‌‌تواند فشار بسیار زیادی را به ناحیه دنبالچه وارد کند. این امر باعث بروز درد و ناراحتی می‌‌شود و در صورتی که مدت زیادی در این  حالت قرار بگیرید به تدریج وضعیت دنبالچه بدتر می‌شود.

 چاقی و لاغری مفرط 

 چاقی مفرط یا اضافه وزن هنگام نشستن فشار بسیار زیادی را به ناحیه دنبالچه وارد می‌کند. این مسئله به تدریج باعث بروز درد دنبالچه یا بدتر شدن وضعیت آن می‌شود. لاغری مفرط نیز می‌‌تواند باعث بروز درد دنبالچه شود. در این حالت باسن فاقد چربی کافی است و نمی‌‌تواند از اصطکاک استخوان دنبالچه با بافت‌های مجاور پیشگیری نماید.

 پیری و بالا رفتن سن 

 با بالارفتن سن دیسک‌های غضروفی کوچکی که ( بافت منعطف و سفت بین مهره‌ها) استخوان دنبالچه را در جای خود نگه می‌دارند، از بین می‌روند. استخوان‌هایی که دنبالچه را به وجود آورده‌اند به یکدیگر متصل می‌‌شوند که این وضعیت فشار بسیار زیادی را به دنبالچه وارد می‌کند و باعث بروز درد می‌شود.

 عفونت 

 در برخی موارد نادر ممکن است قسمت انتهای ستون فقرات یا بافت نرم آن عفونی شود و باعث درد دنبالچه یا بروز کیست مویی ( یک توده عفونی دردناک که معمولاً در شکاف باسن ایجاد میشود) خواهد شد.

سرطان 

 سرطان یکی از دلایل بروز درد دنبالچه است که شیوع چندانی ندارد. احتمال بروز سرطان استخوان در درد دنبالچه، یا سایر نقاط بدن وجود دارد که می‌‌تواند استخوان را نیز درگیر کند به این نوع سرطان، متاستاز دهنده گفته می‌شود.

 علائم درد دنبالچه چیست؟ 

---

 درد التهاب در قسمت فوقانی باسن شایع‌ترین علامت این عارضه است. درد می‌تواند به صورت زیر بروز کند:

• به صورت درد مبهم و تیر کشنده موضعی ایجاد شود.
• هنگام نشستن، بلند شدن، ایستادن به مدت طولانی، هنگام روابط جنسی، یا دفع مدفوع بدتر شود.
• باعث بروز اختلال در هنگام خوابیدن و انجام دادن فعالیت‌های روزمره از قبیل خم شدن به سمت جلو یا رانندگی شود.
• برخی از افرادی که دچار درد دنبالچه هستند معمولاً درد تیر کشنده پا (سیاتیک)، کمر، ران، لگن، و باسن را نیز تجربه می‌کنند.

 کوکسیدینی چگونه تشخیص داده می‌شود؟ 

---

 در صورتی که پس از چند هفته درد بهتر نشود، روش‌های درمانی خانگی به تسکین آن کمک نکند، درد بسیار شدید باشد، بیمار دچار خونریزی شده باشد، درد داشته باشد، یا ناحیه دنبالچه او داغ باشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک بیمار را به لحاظ وجود هرگونه مشکل جدی و حاد مانند عفونت یا شکستگی استخوان ارزیابی می‌‌کند. در برخی موارد ممکن است درخواست انجام اسکن ام ‌آر آی یا عکسبرداری با اشعه ایکس نماید تا بتواند به طور دقیق علت بروز درد و ناراحتی در این ناحیه را مشخص کند.

 چه روش‌هایی برای درمان کوکسیدینی وجود دارد؟ 

---

 روش‌های مختلفی برای درمان کوکسیدینی وجود دارد. معمولاً در ابتدا پزشک بر استفاده از روش‌های درمانی خانگی تاکید می‌کند و در صورتی که این روش‌های درمانی نتوانند به تسکین درد او کمک کنند روش‌های دیگری را پیشنهاد خواهد کرد. در ادامه به رایج‌ترین روش‌های درمانی درد دنبالچه اشاره می‌کنیم:

 مراقبت از خود 

 

  رعایت موارد زیر می‌تواند به کاهش درد کمک کند و شما می‌‌توانید به انجام فعالیت‌های روزمره خود بپردازید:

• از بالشت مخصوص که برای ناحیه دنبالچه طراحی شده است استفاده کنید، این بالشت می‌‌تواند در هنگام نشستن با کاهش فشار از ناحیه دنبالچه به تسکین درد آن کمک کند. می‌‌توانید این بالش را از مراکز عرضه محصولات پزشکی تهیه نمایید.
• تا حد امکان از نشستن به مدت طولانی خودداری کنید. سعی کنید در فواصل زمانی منظم بایستید و راه بروید. اگر مجبور هستید به مدت طولانی بنشینید هر چند دقیقه یک بار به سمت جلو خم شوید.
• لباس راحت بپوشید و از پوشیدن لباس تنگ مانند شلوار جین تنگ و شلواری که به ناحیه دنبالچه فشار وارد می‌‌کند خودداری کنید.
• از کمپرس سرد و گرم استفاده کنید. کمپرس گرم شامل پدهای گرمایی و کیسه آب گرم است. می‌توانید پد سرمایی را از داروخانه یا مراکز عرضه محصولات پزشکی تهیه کنید یا یک تکه یخ را درون حوله قرار دهید و آن را روی موضع دردناک بگذارید.
• اگر دچار یبوست هستید و هنگام دفع مدفوع مشکل دارید و درد شما بدتر می‌شود از داروهای ملین برای درمان یبوست استفاده کنید. می‌‌توانید این داروها را بدون نیاز به نسخه از داروخانه ها تهیه نمایید.
• از داروهای مسکن برای تسکین درد خود استفاده کنید.

 داروها 

 

 داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب NSAIDs) 

 اگر درد شما خیلی شدید نیست می‌توانید از داروهای مسکن معمولی استفاده کنید. مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب که تحت عنوان داروهای NSAIDs شناخته می‌‌شوند می‌‌توانند به بهبود درد شما کمک کنند. ایبوپروفن یکی از این داروها است که می‌‌توانید بدون نیاز به نسخه پزشک آن را تهیه کنید. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می‌‌توانند به تسکین درد و التهاب اطراف دنبالچه کمک کنند. اما برخی از افراد نمی‌توانند از این داروها استفاده کنند زیرا به آنها حساسیت دارند یا در معرض خطر زخم معده قرار گرفته‌اند. در این حالت می‌توان از پاراسیتامول به جای این داروها استفاده کرد. استفاده از ژل موضعی ایبوپروفن نیز می‌تواند به تسکین درد کمک نماید. می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سایر داروهای موجود از پزشک خود کمک بگیرید.

 سایر داروهای مسکن 

 در صورتی که درد شما بسیار شدید است می‌‌توانید از داروهای مسکن قوی مانند ترامادول استفاده کنید. ترامادول با عوارض جانبی متعددی مانند یبوست، سردرد، و سرگیجه همراه است و باید مدت کوتاهی از این دارو استفاده کرد زیرا می‌تواند باعث اعتیاد شود. اگر قرار است مدت کوتاهی از این دارو استفاده کنید باید قبل از قطع ناگهانی آن و پیشگیری از عود علائم بیماری به تدریج دز دارو را کاهش دهید. در صورتی که روش‌های درمانی خانگی و مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب مانند ایبوپروفن ‌نتواند به تسکین درد شما کمک کند می‌توانید از ترامادول برای تسکین درد استفاده کنید و به درمان درد دنبالچه بپردازید. اگر درد دنبالچه پس از مصرف این داروها تسکین یافت نیازی به مراجعه به پزشک نیست.  اما در صورتی که علائم بیماری بیش از ۸ هفته طول کشید باید به پزشک مراجعه کنید و روش درمانی دیگری را امتحان نمایید.

 فیزیوتراپی 

 

 فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود دامنه حرکات شما در صورت آسیب دیدگی، بیماری، و ناتوانی کمک کند و از ریسک آسیب دیدگی یا بیماری در آینده پیشگیری نماید. فیزیوتراپی یک روش جامع برای رفع مشکلات حرکتی بیمار است. متخصص فیزیوتراپی بدن را به عنوان یک کل در نظر می‌‌گیرد و به جای تمرکز کردن بر نقاط آسیب ‌دیده بر همه قسمت‌های بدن بیمار تمرکز می‌کند. برخی از روش‌های که توسط متخصص فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می‌‌گیرند عبارتند از:

 آموزش و توصیه 

 متخصص فیزیوتراپی می‌تواند اطلاعات کاملی را در خصوص مواردی که بر زندگی روزمره شما تاثیر می‌‌گذارند مانند حالت بدن، نحوه صحیح برداشتن اشیا، و بر گرفتن از برخی روش‌های خاص برای پیشگیری از آسیب دیدگی، در اختیار شما قرار دهد.

 درمان دستی 

 در این روش متخصص فیزیوتراپی از قدرت دست‌های خود برای تسکین درد، رفع سفتی و خشکی عضلات، و بهبود حرکات بدن استفاده می‌کند.

 تزریق دارو 

 

پزشک برای کنترل درد برخی از داروهای خاص مانند داروهای مسکن و داروهای ضد التهاب را به درون دنبالچه یا نقاط مجاور آن تزریق می‌‌کند. در صورتی که پس از تزریق دارو به درون دنبالچه از میزان درد شما کاسته نشد، پزشک به شما پیشنهاد می‌کند که تزریق دارو در قسمت پایین کمر را امتحان کنید. پزشک چندین داروی مختلف را امتحان می‌نماید تا بهترین دارو را مطابق با شرایط شما پیدا کند.

 تزریق استروئید 

 تزریق استروئید به اطراف دنبالچه می‌‌تواند به کاهش درد و التهاب آن کمک کند. گاهی اوقات داروهای استروئیدی با داروی بیحسی موضعی ترکیب می‌شوند تا میزان اثرگذاری آنها افزایش یابد. تزریق دارو می‌‌تواند به تسکین علائم کوکسیدینی کمک کند اما اثر آن فقط چند هفته باقی خواهد ماند. کورتیکواستروئیدها به درمان بیماری شما نمی‌پردازند و تزریق بیش از حد آنها می‌تواند باعث آسیب رساندن به دنبالچه و قسمت پایین کمر شود، بنابراین بهتر است فقط سالی یک یا دو بار از این دارو استفاده کنید.

 بلاک عصب 

 تزریق داروی بی حسی موضعی به درون اعصاب دنبالچه می‌تواند به کاهش ارسال سیگنال‌های درد به مغز پیشگیری کند. این روش نیز همانند تزریق استروئید فقط چند هفته یا چند ماه به تسکین درد کمک می‌‌کند اما برخلاف تزریق استروئید معمولاً یک روش کاملا ایمن است و می‌توانید به کرات از این روش بهره بگیرید.

 ورزش کردن 

 انجام دادن برخی از تمرینات ورزشی می‌تواند به رفع درد دنبالچه کمک کند. ممکن است نتایج حاصل از ورزش به سرعت ایجاد نشود بنابراین باید سعی کنید به طور مستمر به ورزش کردن بپردازید.

  تمرین ورزشی مخصوص کشش و چرخش کمر 

• برای انجام این تمرین باید بایستید و پاهای خود را به عرض شانه باز کنید و کمرتان را صاف نگه دارید. کمی ‌زانوهای خود را خم کنید و وزن خود را به پاهای‌تان منتقل کنید و دست‌های خود را کنار بدن‌تان قرار دهید و سرتان را صاف نگه دارید.

• به آرامی ‌بدن و سر خود را به سمت راست بچرخانید تا بتوانید به طور مستقیم پشت سر خود را. مشاهده کنید. در این حالت دست و بازوهای شما نیز به طور طبیعی حرکت خواهند کرد و نیروی حاصل از چرخش بدن باعث حرکت آنها خواهد شد. در حین تمرین باید پاهای شما کاملاً صاف باشند و فقط بالا تنه شما بچرخد. برای صاف نگه داشتن بدن خود در حین ورزش و پیشگیری از خم شدن به سمت جلو و عقب یا حرکت پاها، تصور کنید که یک ستون محکم در امتداد بدن شما و از سر تا ستون فقرات و پاهای‌تان را پوشانده است، با این تصور شروع به چرخش بدن خود کنید.
• به آرامی بدن خود را به نقطه شروع برگردانید سپس به سمت چپ بچرخید. تا بتوانید پشت سر خود را مشاهده کنید به آرامی ‌به نقطه شروع برگردید و حرکت به سمت راست و چپ را شروع نمایید. به خاطر داشته باشید که حین انجام تمرین دست‌های شما از بدن‌تان فاصله نگیرد. در حین تمرین مکث نکنید. به تدریج سرعت چرخش لگن و بالا تنه خود را افزایش دهید و سعی کنید این حرکت را با هر یک از طرفین خود ۱۰ تا ۱۵ بار انجام دهید. سپس به آرامی سرعت خود را کم کنید و به نقطه شروع برگردید تا دست‌های شما به طور طبیعی از حرکت بایستد و کنار بدنتان قرار بگیرد. قبل از شروع سایر تمرینات مخصوص کشش کمر، چند بار نفس عمیق بکشید.

 انجام عمل جراحی 

 در برخی از موارد که روش‌های فوق نمی‌توانند به تسکین درد بیمار کمک کنند، انجام عمل جراحی برای دستکاری کردن استخوان دنبالچه ضروری خواهد بود. در برخی موارد نادر تخلیه استخوان دنبالچه ضروری است. معمولاً عمل جراحی دنبالچه زمانی توصیه می‌‌شود که سایر روش‌های فوق نتوانند به تسکین درد بیمار کمک کنند. ممکن است پزشک اقدام به تخلیه کامل یا بخشی از دنبالچه نمایند. این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در اکثر موارد پس از جراحی علائم بیمار تا حد بسیار زیادی بهبود می‌یابد اما روند درمان کمی طولانی است. این در حالی است که درد برخی از بیماران تسکین نمی‌یابد. معمولا روند بهبودی کامل پس از جراحی از چند ماه تا یک سال طول می‌کشد.