عمل بلع می‌تواند در سه مرحله انجام بگیرد، دهان، حلق و مری. بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون معمولاً با دو مرحله‌ی اول عمل بلع مشکل دارند که یعنی اینکه دیسفاژی (dysphagia) یا همان نارسایی بلع در آن‌ها از نوع دهانی حلقی می‌باشد. عضلات ضعیف زبان یا گونه، باعث می‌شوند تا چرخاندن غذا در دهان سخت شود و می‌تواند باعث مشکلاتی در جویدن گردد. همراه با آن، عضلات ضعیف گلو نمی‌توانند غذا را به‌اندازه‌ی کافی به طرف مری حرکت دهند.
دلایل بروز اختلال بلع در بیماران پارکینسون
عوامل متعددی ممکن است در بروز اختلال بلع در بیماران مبتلابه پارکینسون نقش داشته باشند:
- اختلال حرکتی در عضلات گلو به خاطر بیماری پارکینسون
- اختلال بلع می‌تواند با کمبود بزاق دهان یا خشکی دهان نیز تشدید شود. این مشکلات در بیماران پارکینسون شایع است که اغلب به داروی آنتی کولینرژیک مربوط می‌شود.
- ازآنجایی‌که بیماری پارکینسون در افراد مسن شایع‌تر است، ویژگی‌های مرتبط با آن مانند نداشتن دندان می‌تواند در این اختلالات نقش داشته باشد.
تشخیص
وقتی بیمار مبتلا به پارکینسون دچار مشکلاتی در بلع می‌شود، سابقه و معاینه‌ی دقیقی از او به تعیین میزان و شدت اختلال بلع و ارزیابی خطرات متوجه تنفس بیمار کمک خواهد کرد. این معاینات و بررسی‌ها معمولاً توسط یک پزشک متخصص و نیز یک پاتولوژیست گفتاری زبانی انجام‌پذیر هستند. آزمایش‌های بخصوصی نیز ممکن است انجام شوند، ازجمله:
- آزمایش بلع باریم اصلاح شده
- آندوسکوپی
- بلع باریم
مشکلات و عوارض اختلال بلع در پارکینسون
- غذا و بزاق دهان که نمی‌توانند بلعیده شوند، ممکن است در دهان یا در پشت گلو جمع شوند و باعث خفگی، سرفه یا ریختن آب از دهان شوند.
- پنومونی آسپیراسیون (عفونت ریه در اثر تنفس کردن مواد غذایی)، به خاطر تنفس کردن غذا یا مایعات به داخل ریه‌ها ایجاد می‌شود.
- کاهش وزن، این مورد می‌تواند نشان‌دهنده‌ی شدت و مدت زمان دیسفاژیا یا اختلال بلع باشد.
- سوءتغذیه
- کوتاه‌تر شدن عمر بیماران مبتلا به پارکینسون
- جدای از مشکلات فیزیکی که بیمار درنتیجه‌ی اختلال بلع در پارکینسون با آن‌ها مواجه می‌شود، مشکلات روانی بخصوصی نیز ممکن است رخ دهد. مشکل بلع می‌تواند وعده‌های غذایی را برای بیمار رعب‌انگیز کند. ترس از گیرکردن غذا در گلو و خفگی در برخی افراد بسیار زیاد است. بیمار لذتی از غذا خوردن نمی‌برد، خصوصاً به خاطر تغییراتی که لازم است در نوع غذایی که بتوان راحت‌تر بلعیده شود. تغییراتی در روابط اجتماعی مانند اجتناب از مهمان کردن کسی در وعده‌های غذایی یا صرف غذا در بیرون از خانه می‌تواند در روحیه‌ی فرد تأثیرگذار باشند، هم برای خود بیمار و هم برای فردی که از او مراقبت می‌کند.
نکاتی که باید درباره‌ی دیسفاژیا یا اختلال بلع در پارکینسون بدانید
ثابت شده است که بیماری پارکینسون، به‌عنوان یک اختلال مغز و اعصاب روی مهارت‌های حرکتی در اندام‌ها تأثیرگذار است، مانع از هماهنگی عضلات می‌شود و گاهی در بروز اختلالات بلع نقش دارد. به خاطر نبود اطلاعات کافی درباره مشکلات بلع و نیز تنفس آرام، این مشکلات در بیماری پارکینسون معمول و شایع هستند، نظارت و کنترل وزن بیمار و انجام مشاوره‌هایی درباره‌ی علائم و نشانه‌های مشکلات بلع حتی برای بیمارانی که مشکلات و اختلالات بلع در آن‌ها گزارش نشده است، امری بسیار مهم و حیاتی است. در ادامه به 14 واقعیت درباره‌ی اختلال بلع در پارکینسون که باید از آن آگاه باشید می‌پردازیم:
- اختلال بلع در پارکینسون تقریباً در 33% از کل بیمارانی را که در آن‌ها بیماری پارکینسون تشخیص داده شده است، مشاهده می‌شود، اگرچه مطالعات متداول دیگری نشان می‌دهند که اثرات اختلال بلع دامنه‌ی گسترده‌تری از بیماران پارکینسونی، از 45% تا 90% آن‌ها را دربرمی‌گیرد.
- برای کمک به کاهش اثرات در بیماران مبتلا به اختلال بلع در پارکینسون و نیز برای بهبود کیفیت زندگی بیمار و وضعیت سلامتی فرد در آینده، تشخیص به‌موقع اختلالات بلع بسیار مهم و حیاتی است.
- مشکلات و عوارض ناشی از دیسفاژیا می‌توانند خود به‌صورت پنومونی آسپیراسیون، سوءتغذیه و کم آب شدن بدن ظاهر شوند.
- در برخی موارد، بیماران مبتلا به پارکینسون ممکن است از بروز اختلال بلع آگاه نباشند، حتی هنگامی‌که دچار کاهش وزن، کم آب شدن بدن و پنومونی می‌شوند.
- بیماران مبتلابه پارکینسون باید آگاه باشند و هرگونه افزایش در میزان سرفه‌ها و یا تغییراتی منفی در نوع صدای خود را به‌دقت کنترل کنند، زیرا این موارد ممکن است از علائم اولیه‌ی اختلال بلع باشند.
- حرکات تکراری عقب و جلو رفتن زبان که در اصطلاح تپش زبان نام دارد، در بیماران مبتلا به پارکینسون بسیار مشاهده می‌شود و به عنوان یکی از علائم اولیه‌ی بروز اختلالات تلقی می‌شود.
- بیش از 55% از بیماران مبتلا به پارکینسون از مشکل خشکی دهان (xerostomia) رنج می‌برند که می‌تواند اثرات منفی اختلال بلع در پارکینسون را بیشتر کند.
- وقتی‌که بیمار مبتلا به پارکینسون قادر به خوردن غذای کافی نباشد، فردی که از او مراقبت می‌کند باید روش‌هایی را برای ارتقای ایمنی هر بلع، از طریق خوردن وعده‌های کوچک و در مدت‌زمانی طولانی‌تر، به کار بگیرد و نظارت کافی روی آن داشته باشد.
- اگرچه برای موارد احتیاط و ایمنی مرتبط با اختلال بلع در پارکینسون، لازم است که تغییراتی در نحوه‌ی غذا خوردن بیمار ایجاد شود، توصیه می‌شود که از میزان دریافت مایعات کاسته نشود زیرا ممکن است منجر به کم آب شدن و مشکلات هاضمه گردد.
- راهکارهای جبرانی برای بیماران مبتلا به پارکینسون به کنترل جریان غذا و کاهش علائم اختلال بلع در پارکینسون کمک می‌کنند، بدون آنکه تغییری در فیزیولوژی بلع ایجاد کنند.
- راهکارهای درمانی برای تغییراتی نسبی یا کلی در فیزیولوژی بلع طراحی شده‌اند و شامل تمرینات دامنه‌ی حرکتی مؤثر برای زبان در بسیاری از موارد، کاربرد متعادلی از راهکارهای درمانی و جبرانی که تحت نظارت پزشک متخصص انجام می‌گیرند و یک رژیم غذایی از غذاهای جامد و نوشیدنی‌ها که می‌تواند تحت نظارت یک متخصص تغذیه انجام شود، ممکن است باهم اثرات اختلال بلع را کاهش دهند و منجر به ارتقای کیفیت بلع و هضم مؤثر شوند.
- برای بیمارانی که اختلالات بلع در آن‌ها تشخیص داده شده است، ارزیابی و معاینات منظم باید به مشکلات احتمالی کمک کند و از طریق آن می‌توان راهکارهایی را برای کاهش احتمال بروز سوءتغذیه، کم آب شدن بدن و مشکلات ریوی در نظر گرفت.
بیماری‌های و اختلالات مغز و اعصاب، ازجمله بیماری پارکینسون، سکته مغزی و دیگر اختلالات مغز و اعصاب احتمالاً تا جایی ادامه می‌یابند که منجر به بروز عوامل ایجاد کننده‌ی اختلال بلع می‌شوند. اگرچه فهمیدن علائم و نشانه‌های اختلالات بلع، نگرشی را نسبت به درمان این اختلال در بیماران مبتلا به پارکینسون ایجاد خواهد کرد.
درمان اختلال بلع در بیماری پارکینسون
- درمان متمرکز بلع که توسط متخصص آسیب‌شناس گفتاری زبانی انجام‌پذیر است، می‌تواند به غلبه بر ضعف در عضلات درگیر در بلع از طریق تمرینات استقامتی یا راهکارهای جبرانی کمک کند.
- صاف نشستن و اندکی جلو بردن سر در هنگام غذا خوردن می‌تواند کمک کننده باشد.
- تغییراتی در رژیم غذایی، مانند خوردن غذاهای نرم و پوره شده می‌تواند به بیمار کمک کند.
- در مراحل نهایی بیماری ممکن است به استفاده از لوله‌ی تغذیه‌ای معده نیاز باشد.
برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید