بهترین مرکز توانبخشی سکته مغزی برای درمان مشکلات فیزیکی، ذهنی،گفتاری
بسیاری از بیماران پس از آن که مدتی را به دلیل سکته مغزی در بیمارستان بستری شدند، همچنان با مشکلاتی در ارتباط با عملکردهای ذهنی، گفتاری و بدنی روبرو هستند. توانبخشی این مشکلات در مراکز مختلفی انجام می‌شود. برنامه‌های توانبخشی به بیمار کمک می‌کند تا مهارت‌های از دست رفته را بازیابد، بعضی وظایف را مجدداً یاد بگیرد و دوباره مستقل شود. مغز در بسیاری از موارد از قابلیت بالایی برای بهبود برخوردار است. یک برنامه توانبخشی تخصصی و منسجم احتمال بهبود یافتن مغز را بیشتر نیز می‌کند. حتی اگر نقص‌های عصبی اصلی بهبود نیابد، بیمار با فراگیری روش‌های جبران کردن این مشکلات، می‌تواند عملکرد بهتری را از خود ارائه دهد.
روش‌های مختلف توانبخشی سکته مغزی
توانبخشی حاد
پنج روز در هفته یا تعطیلات آخر هفته، یک درمان سه ساعته یا طولانی‌تر انجام می‌شود. پزشک بیمار را هفته‌ای پنج روز یا بیشتر ویزیت می‌کند. بیمارانی که می‌خواهند از این سطح از مراقبت برخوردار شوند، باید توانایی انجام درمان را داشته باشند و تمرین و ورزش شدید برایشان مفید باشد.
توانبخشی تحت حاد یا پرستاری ماهرانه
یک یا دو ساعت درمان توانبخشی برای پنج روز در هفته انجام می‌شود. این برنامه توانبخشی برای بیمارانی مناسب است که دچار عارضه‌های وخیمی هستند و می‌توانند ورزش‌های با شدت و ضرب آهنگ متوسط را تحمل کنند. پزشک معالج بر روند توانبخشی و بهبود حال بیمار نظارت دارد و در صورت لزوم، معمولاً 3 بار در هفته، بیمار را ویزیت می‌کند.
توانبخشی سرپایی
در این حالت بیمار بستری نیست و دو یا سه بار در هفته برای یک درمان چند ساعته، از خانه به مرکز توانبخشی می‌رود. معمولاً اعضا خانواده بیمار را در این رفت و آمد همراهی می‌کنند. درمانگر در مرکز توانبخشی بیماران سکته مغزی امکانات بیشتری را نسبت به منزل بیمار در اختیار دارد.
توانبخشی در خانه
این نوع توانبخشی معمولاً مناسب بیمارانی است که مشکلشان بسیار جزئی است و از حمایت خانواده برخوردارند. تیم توانبخشی، معمولاً هفته‌ای دو یا سه ساعت به خانه بیمار می‌آید و خدمات ساده‌ای را ارائه می‌دهد.
توانبخشی حاد بلندمدت در بیمارستان (LTAC)
این نوع توانبخشی در واحدهای مخصوص بیمارستانی ارائه می‌شود که مختص مراقبت از بیماران دچار عارضه‌های وخیم و نیازمند به درمان جدی طراحی می‌شود. این گروه از بیماران به دیالیز، دستگاه تنفس و داروهای کمک کننده به عملکرد قلب نیاز دارند. پزشک معالج نیز به طور مرتب بیمار را ویزیت می‌کند.
مراقبت تجدید کننده در خانه سالمندان
این نوع مراقبت از بیماران سکته مغزی کمترین شدت را دارد و در خانه سالمندان انجام می‌شود. بیماران چند ساعت در هفته، معمولاً به صورت گروهی در برنامه‌های ورزش درمانی شرکت می‌کنند.
زمان شروع توانبخشی پس از سکته مغزی
هرچه توانبخشی پس از سکته مغزی سریع‌تر شروع شود، احتمال این که بیمار مهارت‌ها و توانایی‌های خود را بازیابد، بیشتر است.
درهر حال اولویت‌های مهم پزشکان عبارت است از:
- تثبیت وضعیت پزشکی بیمار
- کنترل عارضه‌های مرگبار
- پیشگیری از سکته مغزی مجدد
- محدود کردن عوارض مرتبط با سکته مغزی
معمولاً توانبخشی سکته مغزی 48 ـ 24 ساعت پس از سکته و در زمان بستری بودن بیمار، شروع می‌شود.
مدت زمان توانبخشی
طول درمان توانبخشی سکته مغزی به شدت سکته و عوارض مرتبط بستگی دارد. بعضی از بیماران به سرعت بهبود می‌یابند، اما اکثرشان به توانبخشی درازمدتی نیاز دارند که احتمالاً چند ماه یا چند سال طول می‌کشد. برنامه توانبخشی سکته مغزی به موازات بهبود یافتن بیمار و بازیابی مهارت‌ها، مطابق نیازهای بیمار تغییر داده می‌شود. بیمار مهارت‌های خود را به مرورزمان بازمی‌یابد.
توانبخشی بازو پس از سکته مغزی
گروهی متشکل از متخصص کاردرمانی و پزشک در برنامه توانبخشی سکته مغزی، بیمار را راهنمایی می‌کند. تیم توانبخشی مجموعه‌ای از تمرین‌های مختلف و تکنیک‌های دیگر را به بیمار آموزش می‌دهد تا بازوی بیمار مانند قبل از سکته شود. اهداف اصلی توانبخشی و کاردرمانی عبارت است از: بهبود کنترل عضلات و کاهش اسپاستیسیتی. اسپاستیسیتی انقباض مداوم عضلات است که باعث بروز درد و مشکلات دیگر می‌شود. توانبخشی سکته مغزی برای دست و بازو شامل تمرین‌ها و حرکات غیرفعال و فعال می‌شود، تمرین‌های غیرفعال یا پسیو به کمک درمانگر انجام می‌شود، اما حرکات فعال را خود بیمار بدون کمک یا با کمک جزئی انجام می‌دهد.
حرکات کششی بازو پس از سکته مغزی
متخصص تمرین‌های کششی دامنه حرکتی را آموزش می‌دهد. برای مثال بیمار باید با دست سالم نیروی لازم را برای حرکت دادن بازوی ناتوان به کار گیرد. این حرکت از نوع تمرین‌های غیرفعال است و از کوتاه شدن عضله و خشکی مفصل جلوگیری می‌کند. گرفتن بازو و کشیدن آن با دست دیگر اساس برنامه‌های خود مراقبتی بیمار برای جلوگیری از انقباض عضلانی است. همچنین بیمار می‌تواند با دست سالم انگشت شست و بقیه انگشتان دست آسیب دیده را بکشد. متخصص روش انجام تمرین‌های کششی را آموزش می‌دهد، درهر حال اصول کلی این حرکات به شرح زیر است:
- حداقل سه بار در روز، بازو را در محدوده دامنه حرکتی کامل آن حرکت دهید.
- عضلات سفت‌تر را با ملایمت بکشید تا ناراحتی خفیفی را حس کنید.
- سپس این کشش را حداقل 60 ثانیه حفظ کنید.
اگرچه این حرکات کششی به پیشگیری از انقباض عضلات و مشکلات دیگر کمک می‌کند، اما مستقیماً به آسیب‌دیدگی اصلی نمی‌پردازد.
مشارکت خانواده
زمانی که متخصص توانبخشی با بیمار کار می‌کند، در چشم به هم زدنی می‌گذرد. این خانواده و دوستان بیمار هستند که باید در برنامه توانبخشی مشارکت فعال داشته باشند تا درمان موفقیت‌آمیز باشد. نزدیکان بیمار وضعیت وی را قبل از سکته مغزی به متخصص توضیح می‌دهند و کمک می‌کنند تا بهترین برنامه ممکن برای وی تنظیم شود تا نتیجه مطلوب پس از ترخیص به دست آید.