جراحی ACL زانو
جراحی یا آرتروسکوپی رباط صلیبی قدامی(ACL)
هدف از درمان جراحی ACL ، ایجاد پایداری در زانوی ورزشکار است، به گونه ای که وی بتواند به فعالیت های ورزشی برگردد.
زانویی که باید روی آن عمل جراحی ACL (بازسازی لیگامان متقاطع قدامی) صورت گیرد، باید دامنه حرکتی خوبی داشته و بدون تورم باشد. پس اگر ACL بیمار به دنبال ضربه اخیر دچار پارگی شده است، ابتدا باید چند هفته صبر کند تا التهاب و تورم زانویش کم شود. در این مدت باید نرمش های خاصی تحت نظر فیزیوتراپیست و توسط بیمار انجام شود تا دامنه حرکتی مفصل طبیعی شود. تنها پس از طی این مراحل است که بیمار میتواند تحت عمل جراحی قرار گیرد. در این چند هفته بیمار از زانوبندهای بخصوصی استفاده میکند تا از فشار و آسیب بیشتر به زانو جلوگیری شود.
گرچه این عمل جراحی را می توان با شکاف دادن پوست روی زانو و باز کردن مفصل زانو هم انجام داد ولی امروزه جراحی، بیشتر به روش آرتروسکوپی انجام می شود. در این روش ابتدا پیوند یا گرافت (قطعه ای از بافت زنده و یا عضو است که از یک قسمت بدن به قسمت دیگر انتقال می یابد.) از محل دهنده گرفته می شود و سپس با انجام آرتروسکوپی داخل زانو دیده می شود. زیر دید مستقیم آرتروسکوپ توسط دریل های بخصوصی، در محلی که تاندون قبلی به سطح بالایی درشت نی چسبیده بود سوراخی شبیه یک تونل ایجاد می شود که از کمی پایینتر، از استخوان خارج می شود. همین کار را برای محل اتصال قبلی تاندون به ران هم انجام داده و تونلی در ران درست می کنند.
سپس گرافت را در داخل زانو طوری قرار می دهند که دو سر آن در دو تونل مذکور قرار گیرد. با این کار گرافت در محل تاندون قبلی قرار می گیرد. در این حال باید دو سر تاندون را در تونل های ایجاد شده محکم و ثابت کرد. این کار به توسط پیچ یا واشر یا وسایل دیگر انجام می شود.
عوارض احتمالی جراحی ACL چیست ؟
- مهمترین عوارض احتمالی این نوع جراحی عبارتند از:
- عفونت : احتمال آن حدود دو در هزار است.
- انتقال بیماری ویروسی به بیمار : در روش آلوگرافت احتمال انتقال هپاتیت سی و یا ایدز حدود یک در میلیون است.
- کاهش حس قسمت بالایی ساق
- لخته شدن خون در ساق
- خشکی زانو در 5 تا 25 درصد موارد ممکن است بعد از جراحی بوجود آید.
- احتمال پارگی تاندون کشکک یا شکستگی کشکک
- آسیب صفحه رشد بالایی زانو اگر جراحی در سنین نوجوانی و قبل از بسته شدن صفحه رشد انجام شود.
- درد کشکک. احتمال آن بسته به روش استفاده شده بین 5 تا 50 درصد است. در روش استفاده از تاندون کشکک احتمال درد در حین زانو زدن 40 درصد است.
فیزیوتراپی بعد از جراحی ترمیمی ACL زانو چگونه است؟
از مهمترین قسمت های درمان، انجام فیزیوتراپی بعد از جراحی است. اگر فیزیوتراپی و انجام تمرین ها به درستی انجام نشوند نتیجه مناسبی را نباید از جراحی انتظار داشت. فیزیوتراپی و انجام تمرینات مناسب دامنه حرکتی زانو به حد نرمال برگشته و قدرت عضلانی ران تقویت می شود. وقتی بیمار درد و تورمی در زانو نداشت و دامنه حرکتی زانو و قدرت عضلانی ران و توانایی هماهنگی بین عضلات اندام تحتانی به حد نرمال رسید میتواند به فعالیت ورزشی برگردد.
اگر پارگی ACL درمان نشود چه عارضه ای ایجاد می شود؟
آسیب رباط صلیبی قدامی
پارگی رباط صلیبی می تواند بدون هیچ علامت خاصی باشد. با این حال می تواند موجب بروز علائمی مانند احساس ناپایداری در زانو و پیچ خوردگی گاهگاهی در زانو همراه با درد و تورم شود. عدم درمان مناسب این آسیب موجب ادامه مشکلات ذکر شده برای بیمار میشود. از طرف دیگر هر بار که زانو به علت ناپایداری پیچ میخورد دچار آسیب هایی در غضروف مفصلی شده و این آسیب ها میتوانند در بلند مدت موجب ساییدگی و آرتروز مفصل شوند.
پس در مواردی که پارگی رباط صلیبی زانو موجب بروز علائمی برای بیمار شود و پزشک معالج تشخیص دهد بیمار نیاز به درمان دارد این درمان باید انجام گردد و گرنه نه تنها مشکات بیمار حل نشده بلکه ممکن است در آینده بیشتر هم بشوند.
البته منظور از درمان همیشه درمان جراحی نیست. گاهی اوقات ممکن است علائم بیمار خفیف بوده و بتوان با استفاده از راه های غیر جراحی مانند تقویت عضلات ران شدت علائم و مشکلات بیمار را کم کرد. با این حال در بسیاری از موارد بیمار نیاز به عمل جراحی دارد که باید این کار انجام شود.
جراحی رباط صلیبی در اغلب اوقات بصورت بازسازی است. یعنی این تاندون را در غالب اوقات نمیشود ترمیم کرد و باید تاندون دیگری جایگزین آن شود. این تاندون جایگزین را معمولاً از قسمت های دیگر بدن بدست آورده طوری که به کارکرد قسمت دهنده آسیبی وارد نشود. تاندون پیوندی را معمولا از تاندون کشکک و یا تاندون عضله چهارسر و یا تاندون عضلات همسترینگ می گیرند.
رباط صلیبی از دو طرف به استخوان متصل است. بالای آن به سطح مفصلی استخوان ران و پایین آن به سطح مفصلی استخوان درشت نی وصل می شود. پس وقتی می خواهند تاندون پیوندی را بجای رباط صلیبی بگذارند دو طرف تاندون باید به استخوان متصل شود. برای این کار معمولا محل اتصال تاندون به استخوان را سوراخ می کنند. در این محل تونلی ایجاد کرده و تاندون جدید را در داخل آن میبرند و با وسایلی آن را در همان محل ثابت نگه میدارند تا بعد از گذشت چند ماه، تاندون به استخوان بچسبد. این کار را برای هر دو طرف تاندون انجام می دهند.
اتصال تاندون به استخوان معمولا به توسط پیچ و یا اندوباتون انجام می شود.
علائم پارگی ACL
در موقع پارگی یک صدای ناگهانی مثل پاره شدن چیزی در زانو احساس می شود و شخص ممکن است احساس کند زانویش از زیر تنه اش در میرود و ناپایدار شده است. بعد از آن درد شدید همراه با ایجاد تورم در 24 ساعت اول بعد از پارگی و کاهش دامنه حرکت زانو ایجاد میشود. در بسیاری اوقات بدنبال پاره شدن رباط، خون زیادی در داخل مفصل زانو جمع می شود که به آن همارتروز Hemarthrosis میگویند.
در صورتیکه بیمار درمان مناسبی را انجام ندهد معمولا درد و تورم و محدودیت حرکتی بعد از چند هفته یا چند ماه خودبخود خوب میشود ولی به علت پاره ماندن رباط، زانو ناپایدار خواهد شد و بیمار هر چند وقت یکبار دچار پیچ خوردگی زانو شده و بدنبال آن زانو متورم و دردناک میشود.
اگر بیمار به این علائم بی توجه باشد و همچنان به ورزش ادامه دهد به علت ناپایداری زانو، دیگر بافت های زانو بخصوص منیسک ها در معرض جدی آسیب قرار می گیرند.
راه های تشخیص آسیب ACL
مهمترین راه های تشخیص این آسیب توسط پزشک اطلاعاتی است که وی از علائم بیمار و نحوه ایجاد آسیب میگیرد و معاینه ایست که وی از زانوی بیمار بعمل میاورد. با این حال روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده و ام آر آی MRI هم میتواند به تشخیص این آسیب کمک کند.