تورتیکولی یا کجی گردن (torticollis)، مساله ای مربوط به عضلات گردن است. این مشکل باعث می شود سر به پایین خم شود.
Torticollis برگرفته از دو واژه لاتین است: تورتوس (tortus) که به معنی پیچ خورده است و کولوم (collum) که یعنی گردن.
گاهی به این مشکل، کجی گردن نوزاد هم می گویند.
اگر نوزاد از همان آغاز تولد دچار این وضعیت شده، به آن گردن گرفتن عضلانی ارثی می گویند که رایج ترین نوع است.
نوزادان هم چنین می توانند پس از تولد به این بیماری مبتلا شوند که به جای ارثی به آن “اکتسابی” می گویند.
کجی گردن اکتسابی نوزاد می تواند با دیگر مشکلات جدی تر پزشکی در ارتباط باشد.
علت تورتیکولی یا کجی گردن نوزاد چیست؟
فرد در هر طرف گردن، عضله ای طویل دارد که از پشت گوش تا ترقوه امتداد دارد که به آن ماهیچه جناغی پستانکی می گویند.
زمانی که نوزاد دچار کجی گردن می شود، این عضله طنابی شکل در یک سمت کوتاه می شود. اما چرا عضله کوتاه می شود؟
احتمالا نوزاد در رحم فضای کمی داشته یا در وضعیتی غیر عادی مثل بریچ قرار گرفته است.
این مساله می تواند فشاری مضاعف بر یک طرف سر نوزاد وارد کرده و موجب فشرده شدن ماهیچه جناغی پستانکی شود.
اگر پزشک در زایمان از فورسپس یا دستگاه وکیوم استفاده کند، این ابزار نیز می توانند بر ماهیچه جناغی پستانکی نوزاد فشار وارد کنند.
علائم تورتیکولی
این احتمال وجود دارد که در 6 الی 8 هفته اول، هیچ مورد غیر طبیعی در نوزاد به چشم نیاید.
علائم تورتیکولی یا کجی گردن معمولا زمانی خود را نشان می دهد که نوزاد کنترل بیشتری روی سر و گردن خود به دست آورد.
برخی علائمی که احتمالا مشاهده می شود عبارت اند از:
- سر کودک به یک طرف خم شده و چانه به سمت شانه مخالف قرار می گیرد.
در حدود 75 درصد از نوزادان مبتلا به کجی گردن نوزاد، سمت راست متاثر می شود.
- سر نوزاد به راحتی به این طرف و آن طرف یا بالا و پایین نمی چرخد.
- توده ای نرم در عضله گردن نوزاد احساس می شود. این مساله خطرناک نیست و معمولا در عرض 6 ماه از بین می رود.
- نوزاد ترجیح می دهد که از بالای شانه به شما نگاه کند. چشمان او شما را دنبال نمی کند چرا که این کار مستلزم چرخاندن سر است.
- کودک با شیر خوردن از یک سمت مشکل دارد یا ترجیح می دهد این کار را فقط با یک سمت انجام دهد.
- برای نوزاد چرخیدن به سمت شما دشوار است، تمام مدت برای چرخاندن سر خود تقلا می کند و چون این حرکت برای او دشوار است، ناراحت می شود.
- شاید نوزاد در اثر دراز کشیدن تمام وقت در یک حالت، آرام آرام به سر صافی در یک طرف (یا هر دو طرف) مبتلا شود. این بیماری، پلاژیوسفالی موضعی نام دارد.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی گردن و چند تمرین برای گردن درد
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
اگر متوجه علائمی شدید که احتمال ابتلای نوزاد به کجی گردن را نشان می دهد، یک نوبت از پزشک خود بگیرید.
پزشک با بررسی این که سر نوزاد چقدر می چرخد شروع می کند.
او احتمالا برای بررسی دیگر بیماری ها، تصویر برداری اسکن مثل پرتو ایکس و سونوگرافی را نیز تجویز خواهد کرد.
از هر 5 نوزاد مبتلا به گردن گرفتن، 1 نفر در مفصل ران خود نیز دچار مشکل است.
اکثر نوزادانی که دچار کجی گردن هستند، هیچ مشکل پزشکی دیگری ندارند.
اما گاهی این مساله به عفونت ها، شکستگی استخوان، واکنش های آلرژیک به دارو ها یا بیماری های ژنتیکی مثل نشانگان داون یا نشانگان کلیپل فایل (یک اختلال نادر استخوان گردن) مربوط می شود.
چرا درمان کجی گردن مهم است؟
در صورت اقدام سریع می توان از بروز مشکلات بلند مدت برای نوزاد پیشگیری کرد. در صورت عدم درمان، نوزاد احتمالا به عوارضی از جمله موارد زیر دچار می شود:
- کنترل کمتر سر
- دسترسی محدود به سمتی که متاثر شده و پیگیری کمتر با چشم ها
- تاخیر در نشستن و راه رفتن
- مشکل در تغذیه شدن
- تعادل ضعیف
- چهار دست و پا رفتن کج
- غلت زدن فقط به یک سمت
چه کار هایی را می توان برای درمان تورتیکولی در خانه انجام داد؟
سعی کنید نوزاد خود را مجبور کنید تا این عضلات گردن را بکشد. این بهترین درمان برای گردن گرفتن در نوزاد است و ایمن هم هست.
احتمالا پزشک تمرینات خاصی را به شما می آموزد تا با کودک خود انجام دهید.
این حرکات کمک می کند تا عضلات کوتاه و سفت تر، کشیده شده و هم چنین عضلات سمت مخالف نیز تقویت شوند.
این ها چند نمونه دیگر از کار هایی است که می توان در خانه انجام داد:
- از اشتهای نوزاد خود به عنوان یک انگیزه بهره ببرید. شیشه شیر یا سینه خود را طوری در برابر او قرار دهید که مجبور شود از سمت مطلوب خود بچرخد.
- اسباب بازی ها را به شکلی قرار دهید که کودک مجبور شود به هر دو طرف نگاه کند. مواردی که صدا و نور دارند، گزینه های خوبی برای جلب توجه او است.
- او را مجبو.ر کنید که با دست ها و پا های خود بازی کند. نوزادان دوست دارند دست های خود را به هم رسانده و پا های خود را تا دست ها بالا بیاورند.
زمانی که کودک این کار را انجام می دهد، عضلاتی که برای چهار دست و پا راه رفتن او نیاز هستند تقویت می شوند.
- زمان زیادی او را روی شکم خود نگه دارید. نگه داشتن نوزاد در این حالت باعث تقویت عضلات کمر و گردن او شده و مانع از صاف شدن عقب سرش می شود.
در حالت ایده آل، او باید 4 مرتبه در روز و هر بار 15 دقیقه روی شکم شما باشد.
می توانید با سینه و وسط شکم خود یا در صورت نیاز بالش هوای او را داشته باشید.
بیشتر بخوانید: درمان گردن درد: رفع مشکلات ستون مهره‌ها و تقویت عضلات و ماهیچه‌ها
درمان های دیگر
علاوه بر درمان خانگی، پزشک می تواند مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپی را تجویز کند.
به مجرد آن که کجی گردن نوزاد، تشخیص داده و تمرینات کششی او آغاز شد، اکثر نوزادان در عرض 6 ماه بهبود می یابند.
دو مورد روند بهبودی را سرعت می بخشد: یک تشخیص به موقع و پایبند بودن به برنامه درمانی.
کودکان مبتلا به گرفتگی گردن بسیار به ندرت برای کشیده شدن ماهیچه جناغی پستانکی به عمل جراحی نیاز پیدا خواهند کرد.
پزشکان عموما برای در نظر گرفتن این گزینه تا زمان پیش دبستانی کودک صبر می کنند.
لازم است برای مراقبت های لازم از گردن کودک و انجام ورزش ها و کشش های گردن نوزاد و قرار دادن درست بدن او آموزش های لازم را از یک فرد متخصص بگیرید.
متخصصین فیزیوتراپی و کاردرمانی ما در کلینیک یادمان پس از معاینه کشش های لازم را برای گردن کودک به کار می برند و آموزش های لازم را به شما خواهند داد و از دیگر روش های درمانی در فیزیوتراپی برای گرفتن بهترین نتیجه استفاده خواهند کرد.
شماره تماس های کلینیک یادمان : 02188088541 – 02188074196