بازی درمانی چیست؟
بازی درمانی شکلی از درمان است که عمدتا برای کودکان استفاده می شود؛ چرا که کودکان احتمالا قادر به پردازش احساسات خود یا بیان روشن مشکلات شان به والدین یا دیگر بزرگسالان نیستند.
مادامی که این فرایند ممکن است به یک بازی عادی شبیه باشد، اما بازی درمانی چیزی بیش از این ها است.
یک درمانگر تعلیم دیده می تواند از زمان بازی برای مشاهده و درک مشکلات کودک بهره ببرد. او سپس می تواند به کودک کمک کرده تا احساسات را کشف کند و با آسیب حل نشده کنار بیاید.
کودکان از طریق بازی می توانند ساز و کار های انطباقی جدید و چگونگی هدایت رفتار های نامناسب را بیاموزند.
بازی درمانی توسط کارشناسان بهداشت روان مجاز مختلفی مثل روان شناسان و روان پزشکان انجام می شود.
متخصصان رفتار درمانی، کاردرمانی، فیزیوتراپی و مددکاران اجتماعی نیز این کار را انجام می دهند.
علاوه بر این، انجمن بازی درمانی برنامه های تمرینی تخصصی و گواهی نامه های پیشرفته را به کارشناسان بهداشت روان مجاز، مشاوران و روان شناسان مدرسه ارائه می کند.
مزایای بازی درمانی
مطابق با سازمان تخصصی بین المللی بازی درمانی، حدود 71 درصد از کودکانی که برای بازی درمانی مراجعه می کنند، احتمالا تغییرات مثبتی را تجربه می کنند.
در حالی که برخی کودکان ممکن است با کمی تردید شروع کنند، نیاز به افزایش اعتماد نسبت به درمانگر وجود دارد.
با راحت تر شدن کودک و تحکیم رابطه این دو، کودک می تواند در بازی خلاق تر باشد و بیشتر صحبت کند.
برخی از مزایای احتمالی بازی درمانی این ها هستند:
- پذیرش مسئولیت بیشتر برای بعضی رفتار ها
- رشد استراتژی های انطباقی و مهارت های حل مساله خلاقانه
- مناعت طبع
- همدلی و احترام به بقیه افراد
- کاهش اضطراب
- آموختن تجربه و بیان کامل احساسات
- مهارت های اجتماعی قوی تر
- روابط خانوادگی قوی تر
بازی درمانی هم چنین می تواند کودک را به صحبت کردن تشویق کرده و مهارت های حرکتی درشت و ظریف را بهبود بخشد.
اگر تشخیص داده شده که کودک شما بیماری جسمی یا ذهنی دارد، بازی درمانی جایگزینی برای دارو یا هر درمان ضروری دیگری نیست.
بازی درمانی می تواند به تنهایی یا در کنار دیگر درمان ها به کار رود.
چه زمانی از بازی درمانی استفاده می شود؟
اگرچه افراد در تمامی سنین می توانند از بازی درمانی بهره مند شوند، این روش معمولا برای کودکان بین 3 تا 12 سال استفاده می شود.
بازی درمانی می تواند در شرایط مختلفی مفید واقع شود؛ از جمله:
- مواجهه با مداخلات پزشکی، بیماری های مزمن یا مراقبت تسکینی
- تاخیر رشد یا ناتوانی در یادگیری
- رفتار های مساله دار در مدرسه
- رفتار پرخاشگرانه یا غضبناک
- مشکلات خانوادگی مثل طلاق، جدایی یا مرگ یکی از اعضاء نزدیک خانواده
- فجایع طبیعی یا حوادث تروماتیک
- خشونت خانگی، سوء استفاده یا غفلت
- اضطراب، افسردگی، اندوه
- اختلالات مربوط به غذا خوردن و توالت رفتن
- اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD)
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
بازی درمانی چطور عمل می کند؟
کمی فاصله ارتباطی بین کودکان و بزرگسالان وجود دارد. بسته به سن و مرحله رشد، کودکان حقیقتا مهارت های زبانی بزرگسالان را ندارند.
آن ها می توانند چیزی را احساس کنند اما در بسیاری موارد نمی توانند آن را به بزرگسالان ابراز کنند یا بزرگسال قابل اعتمادی برای ابراز آن ندارند.
از سوی دیگر بزرگسالان می توانند برداشت اشتباهی داشته باشند یا به طور کامل در نشانه های کلامی یا غیر کلامی کودک اشتباه کنند.
کودکان می آموزند جهان و جایگاه خود در آن را از طریق بازی کردن درک کنند. بازی همان نقطه ای است که آن ها آزادند تا احساسات درونی و عمیق خود را ابراز کنند.
وظایف درمانگر
اگر بدانید دنبال چه باشید، اسباب بازی ها می توانند به عنوان نماد ها عمل کنند و معانی بزرگ تری به خود بگیرند.
از آن جایی که کودک نمی تواند به اندازه کافی خود را در دنیای بزرگسالان ابراز کند، درمانگر در دنیای خود کودک و در سطح او به او می پیوندد.
هنگام بازی معمولا کودک کمتر ملاحظه کار است و تمایل بیشتری برای به اشتراک گذاری احساساتش دارد. اما تحت فشار نیست.
او اجازه دارد در زمان خودش و با روش های ارتباطی مختص به خود این کار را انجام دهد.
بازی درمانی بسته به درمانگر و نیاز های خاص کودک متفاوت است. برای شروع درمانگر شاید کودک را در هنگام بازی مشاهده کند.
شاید هم بخواهد مصاحبه های جداگانه ای با کودک، والدین یا معلم ها انجام دهد.
پس از یک ارزیابی تمام و کمال، درمانگر برخی اهداف درمانی را تعیین کرده، در مورد محدودیت های لازم تصمیم گرفته، و برنامه ای برای چگونگی اقدام تنظیم می کند.
موارد قابل توجه در بازی درمانی
متخصصان بازی درمانی توجه ویژه ای به این مساله دارند که کودک چگونه جدا شدن از والدین را مدیریت می کند، چطور تنها بازی می کند، و چه واکنشی در زمان بازگشت والدین دارد.
چگونگی تعامل کودک با انواع مختلف اسباب بازی ها و نحوه تغییرات رفتاری او از جلسه ای به جلسه دیگر می تواند خیلی چیز ها را آشکار کند.
کودک احتمالا از بازی برای ابراز ترس ها و اضطراب ها، به عنوان یک ساز و کار تسکین دهنده، یا برای التیام و حل مساله استفاده می کند.
متخصصان بازی درمانی از این مشاهدات به عنوان راهنمایی برای مراحل بعدی مشاهده می کنند.
هر کودکی متفاوت است بنابراین درمان متناسب با نیاز های شخصی آن ها خواهد بود. با پیشرفت درمان، رفتار ها و اهداف می توانند مجددا ارزیابی شوند.
در برهه ای از زمان، درمانگر احتمالا والدین، خواهر و برادر یا دیگر اعضاء خانواده را به بازی درمانی وارد می کند. این مرحله با نام فرزند درمانی شناخته می شود.
این کار می تواند به آموزش حل منازعه، بهبود درمان و بهبود دینامیک خانواده کمک کند.
بیشتر بخوانید: آیا کودک شما به کاردرمانی نیاز دارد؟
تکنیک های بازی درمانی
جلسات معمولا 30 دقیقه الی یک ساعت به طول می انجامند و هفته ای یک بار یا بیشتر برگزار می شوند.
این که چه تعداد جلسه نیاز است، بستگی به کودک و چگونگی پاسخ او به این نوع درمان دارد. درمان می تواند به صورت فردی یا گروهی برگزار شود.
بازی درمانی می تواند رهنمودی یا بی رهنمود باشد.
در رویکرد رهنمودی، درمانگر به وسیله تعیین اسباب بازی ها یا بازی هایی که در جلسه استفاده خواهد شد، اوضاع را در دست خواهد گرفت.
درمانگر بازی را با هدف خاصی در ذهن هدایت خواهد کرد.
رویکرد بی رهنمودی کمتر دارای ساختار می باشد. کودک قادر است اسباب بازی ها و بازی ها را آن طور که صلاح می داند انتخاب کند.
او آزاد است به شیوه خود و با دستور العمل ها یا وقفه های کمتر بازی کند. درمانگر به شکلی نزدیک مشاهده و در صورت لزوم مشارکت خواهد کرد.
جلسات باید در محیطی برگزار شوند که کودک احساس امنیت کند و محدودیت های کمی وجود داشته باشد.
درمانگر احتمالا از تکنیک هایی استفاده می کند که شامل موارد زیر است:
- تجسم خلاق
- قصه گویی
- بازی نقش
- تلفن های اسباب بازی
- عروسک های نمایشی، حیوانات عروسکی و ماسک ها
- عروسک ها و اکشن فیگور ها
- پیشه و هنر
- آب بازی و شن بازی
- اسباب بازی های ساختمان سازی
- رقص و حرکت خلاقانه
- نمایش موزیکال
نمونه های بازی درمانی
بسته به کودک و موقعیت، درمانگر یا او را به سمت روش های خاصی از بازی راهنمایی می کند و یا به او اجازه می دهد تا خودش انتخاب کند.
روش های متنوعی وجود دارد که درمانگر می تواند از بازی درمانی برای شناخت کودک و کمک به او در حل و فصل مشکلاتش استفاده کند.
برای مثال، شاید درمانگر به کودک یک خانه عروسکی و چند عروسک ارائه کند و از او بخواهد برخی مشکلاتی که در خانه دارد را به نمایش بگذارد.
یا ممکن است کودک را به استفاده از عروسک های نمایشی تشویق کرده تا آنچه را پر تنش و ترسناک می داند، از نو خلق کند.
شاید درمانگر از کودک بخواهد یک قصه “یکی بود، یکی نبود” تعریف کند تا ببیند او چه چیزی را افشا خواهد کرد.
یا شاید ممکن است داستان هایی را بخواند که در آن مشکلی مشابه مشکل کودک حل می شود. به این روش کتاب درمانی می گویند.
بازی درمانی می تواند به سادگی پرسیدن سوالاتی در حین نقاشی و رنگ آمیزی کودک باشد تا تلاشی در درک روند فکری او انجام شود.
یا می تواند بازی های مختلفی با کودک انجام دهد تا او را به حل مساله، همکاری، و مهارت های اجتماعی تشویق کند.
بیشتر بخوانید: کاردرمانی در منزل
بازی درمانی برای بزرگسالان
بازی و بازی درمانی فقط مختص به بچه ها نیست. نوجوانان و بزرگسالان نیز می توانند روز های سختی را در بیان احساسات محرمانه خود در قالب واژگان بگذرانند.
بزرگسالانی که می توانند از مزایای بازی درمانی بهره مند شوند، آن هایی اند که گرفتار مسائل زیر هستند:
- کم توانی ذهنی
- زوال عقل
- بیماری مزمن، مراقبت تسکینی، و مراقبت هاسپیس (نقاهت خانه ای)
- مصرف مواد مخدر
- تروما و سوء استفاده جسمی
- مسائل مدیریت خشم
- اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)
- مشکلات حل نشده مربوط به کودکی
درمانگر در زمان کار کردن با بزرگسالان، احتمالا از بازی نقش نمایشی یا شن بازی درمانی استفاده می کند تا به فرد کمک کند با احساساتی که صحبت درباره آن ها سخت است، ارتباط برقرار کند.
این درمان ها می تواند به شخص کمک کند تا به راهکار هایی برای کنار آمدن با ماجرا های به خصوص بپردازد.
فعالیت صرف بازی کردن، چه هنر و پیشه باشد و چه رقص و موسیقی می تواند به فرد در تمدد اعصاب و گره گشایی فشار های زندگی روزمره کمک کند.
هنر درمانی، موسیقی درمانی، و حرکت می تواند به آشکار سازی تروماهای مخفی و گسترش بهبودی کمک کند.
بازی می تواند تحت راهنمایی های یک متخصص با تجربه به ابزاری ارزشمند تبدیل شود تا فرد را به جایی که می خواهد باشد، برساند.
بازی درمانی برای بزرگسالان می تواند به عنوان متممی برای دیگر انواع دارو و درمان استفاده شود.
درست مانند کودکان، درمانگر بازی درمانی را با نیاز های خاص فرد سازگار می کند.
نتیجه گیری
بازی درمانی، روش درمانی است که از بازی برای کشف و حل و فصل مشکلات روان شناختی استفاده می کند.
این روش می تواند به تنهایی (به ویژه در کودکان) یا در کنار دیگر روش های درمانی و دارو ها استفاده شود.
متخصصین فیزیوتراپی و کاردرمانی ما به شما کمک می کنند که از بازی درمانی حداکثر استفاده را ببرید و شما را در مورد دیگر روش های موثر در درمان مشکل و نحوه برخورد با کودک راهنمایی خواهند کرد.
برای دریافت مشاوره ارزیابی و درمان بیماری هایی چون اضطراب، افسردگی، بیش فعالی و اوتیسم و … به وسیله کاردرمانی با کلینیک یادمان تماس بگیرید.
شماره تماس های کلینیک : 02188088541 – 02188074196
