اختلال بلع چیست؟
اختلال بلع یا دیسفاژی به معنی دشواری در عمل بلع است. اختلال بلع می تواند در تمام طول عمر بر روی افراد اثر بگذارد اما در بیشتر مواقع بر روی بزرگسالان مسن ، نوزادان و افراد مبتلا به مشکلات عصبی تاثیر گذار است.
عضلات سر و گردن برای بسیاری از کارکرد ها به شکلی پیچیده حرکت می کنند.
به جز شمرده ادا کردن کلمات با زبان و لب ها ، در فرایند بلع نیز عضلات دهان و گلو باید با هماهنگی کار کنند.
این عضلات ، مسئولیت هماهنگی جویدن ، مخلوط کردن غذا با بزاق ، حرکت دادن غذا یا مایعات (لقمه) از لب ها به عقب دهان ، و سپس هدایت آن به پایین از طریق گلو به مری و سپس معده و رد کردن مسیر هوا را بر عهده دارند.
به هر دشواری در این فرایند ، مشکل بلع یا اختلال بلع می گویند.
چه چیزی باعث اختلال بلع می شود؟
در درجه اول ، اختلال بلع به وسیله یک ضعف یا لطمه در یک یا چند عصب یا عضله که حس و حرکت را برای جویدن و بلعیدن کنترل می کنند ، به وجود می آید.
هم چنین دارو های خاصی می توانند باعث اختلال بلع شوند.
دیسفاژی می تواند در نتیجه یک سکته مغزی رخ دهد. و ممکن است بر حدود 65% از بیماران سکته مغزی اثر بگذارد.
اختلال بلع هم چنین می تواند در اثر پیر شدن ، بیماری های سیستم عصبی مرکزی (هم چون زوال عقل ، پارکینسون ، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا بیماری نورون های حرکتی ، ام اس و میاستنی گراویس) ، بازگشت اسید به مری، پرتو درمانی ، لب شکری ، خشکی دهان ، فلج مغزی ، عفونت مری ، صدمه یا عمل جراحی سر و گردن ، و سرطان ایجاد شود.
فرایند بلع
اختلال بلع می تواند در بخش های مختلف فرایند بلع رخ دهد.
دیسفاژی می تواند اختلالی در توانایی بستن لب ها در اطراف غذا در همان ابتدا باشد. یا دخالتی در حرکت غذا به سمت معده.
بیشتر بخوانید : چگونه مغز عمل بلع را کنترل میکند؟
اختلال بلع می تواند به طور کلی بر این سه مرحله بلع اثر گذار باشد:
- مرحله دهانی: خوردن ، جویدن ، مزه مزه کردن یا حرکت دادن غذا یا مایعات به داخل دهان.
این اختلال اغلب به دلیل خشکی دهان ، مشکلات مربوط به دندان ، ضعف عضله ، یا مشکل هماهنگی زبان ، لب ها یا گونه ها ایجاد می شود.
- مرحله حلقی: شروع واکنش بلع بدن به پایین دادن غذا و مایعات به سمت قسمت عقبی گلو و به طور هم زمان بستن مجرای هوا برای پیشگیری از آسپیراسیون (ورود غذا یا مایعات به مجرای تنفسی).
این مرحله اغلب به علت آسیب عصبی دچار اختلال می شود.
- مرحله مروی: شل و سفت شدن مری جهت به جلو راندن غذا و مایعات به سمت معده.
این مرحله ممکن است تحت تاثیر یک ورم یا انسداد قرار گیرد.
علائم و نشانه های اختلال بلع
مراقب هر یک از نشانه های زیر که می تواند حاکی از اختلال بلع باشد ، باشید و از آن ها یادداشت بردارید:
- سرفه ، خر خر کردن ، یا گیر کردن غذا در گلو در حین یا بلافاصله پس از خوردن و آشامیدن
- خارج کردن صدایی با رطوبت در طول یا پس از خوردن و آشامیدن
- تلاش ، زمان یا درد اضافی در حین بلع
- تراوش غذا یا مایعات از دهان ، گیر کردن یا نگه داشتن در دهان (اغلب قسمت ضعیف تر)
- گرفتگی سینه یا سینه پهلوی مکرر
- کاهش وزن یا کم شدن آب بدن ناشی از عدم توانایی خوردن و آشامیدن کافی
- دارو های مشکلات بلع
- افزایش دشواری در خوردن به صورت مستقل
- عدم توانایی در نگه داشتن بزاق در دهان (آب از دهان جاری شدن)
یک وضعیت جدی
اختلال بلع می تواند یک وضعیت پزشکی جدی باشد. سختی مدام در فرایند بلع می تواند از نظر روانی و جسمی اثر عمیقی بر فرد داشته باشد.
زمانی که فراهم کردن مواد غذایی و مایعات مناسب از طریق دهان سخت ، کند یا دردناک می شود ، ممکن است سوءتغذیه ، کم شدن آب بدن و کاهش وزن غیر ارادی رخ دهد.
زمانی که غذا و مایعات وارد مجرای تنفسی می شود ، آسپیراسیون اتفاق می افتد. این می تواند منجر به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی یا سینه پهلو شود.
توجه به این امر ضروری است که پس از یک سکته مغزی ممکن است احساس در گلو کاهش یابد. شاید غذا یا مایعات بدون آگاهی فرد وارد ریه شود و هم چنین می تواند آسپیراسیون خاموش رخ دهد.
به لحاظ روان شناسی ، اختلال بلع می تواند ناشی از فقدان لذت یا علاقه به خوردن ، احساس خجالت در زمان غذا خوردن در رستوران یا در اطراف دیگران ، و یا انزوا در موقعیت های اجتماعی که مستلزم غذا خوردن هستند ، باشد.
فراهم کردن غذاها و نوشیدنی های اصلاح شده ممکن است دشوار باشد ، یا هزینه بالایی داشته باشد. و یا اصلا چنین غذاهایی اشتها آور نباشند.
اگر به دیسفاژی دچار هستید
اگر فکر می کنید ممکن است به اختلال بلع دچار باشید ، با پزشک خود درباره مراجعه به یک آسیب شناس گفتار و زبان صحبت کنید.
یک آسیب شناس گفتار و زبان که در اختلالات بلع تخصص دارد ، می تواند به وسیله موارد زیر تعیین کند آیا شما به اختلال بلع دچار هستید یا خیر:
- بررسی سابقه کامل نشانه ها ، علائم و وضعیت پزشکی که شما تجربه می کنید و هم چنین ثبت هر دارویی که مصرف می کنید.
- انجام آزمایش مکانیسم دهانی برای ارزیابی قوت ، حس و حرکت لب ها ، زبان ، گونه ها و حنجره شما.
- مشاهده شما در طول یک وعده غذایی یا بلع مایعات برای توجه به رفتار ، وضعیت و حرکات دهان شما.
- انجام مطالعه بلع باریم اصلاح شده (MBSS) یا مطالعه بلع ویدئو فلوروسکوپی (VFSS) برای مشاهده فرایند بلع شما توسط پرتو ایکسی که ویدئو فلوروسکوپی نامیده می شود.
- انجام یک ارزیابی مربوط به آندوسکوپی که FEES نامیده می شود ، با استفاده از یک لوله روشن و یک دوربین که از طریق بینی وارد می شود تا فرایند بلع دیده شود.
درمان اختلال بلع
مدیریت اختلال بلع به وسیله تخصص یک آسیب شناس گفتار و زبان می تواند به افراد کمک کند تا آسیب های مسئول دیسفاژی را بهبود بخشند. یا روش هایی را برای کمک به جبران عملکرد از دست رفته ، به کار گیرند.
ممکن است یک متخصص تغذیه بخشی از این فرایند باشد تا گزینه های مربوط به تغذیه را توصیه کند. و از سوءتغذیه جلوگیری شود یا آن را از بین ببرد.
یک کار درمانگر می تواند درباره ابزار تطبیقی یا تثبیت موقعیت جهت آسان تر کردن غذا خوردن ، توصیه هایی داشته باشد.
اگر مشکلات بلع مربوط به مری باشد ، یک متخصص بیماری های معده و روده هم عضوی از تیم خواهد بود.
درمان اختلال بلع می تواند شامل این موارد باشد:
روش هایی برای بهبود بلع
ممکن است آسیب شناس گفتار و زبان تمرین ها یا مانور هایی را برای تقویت عضلات یا تحریک اعصاب دهان و گردن، تجویز کند.
استراتژی هایی برای کاهش اثر اختلال بلع
آسیب شناس گفتار و زبان ممکن است روش هایی هم چون تغییر حالت سر در حین بلع یا بلعیدن به دفعات متعدد را توصیه کند.
اصلاح بافت غذا و مایعات
اصلاحات رژیمی هم چون غلیظ تر کردن مایعات تا حد غلظت شربت یا پوره کردن غذا در مخلوط کن می تواند به فرد مبتلا به اختلال بلع کمک کند تا مواد غذایی مناسب را حفظ کند. و در عین حال غذا خوردن آسان تر شود یا بلعیدن ایمن تر گردد.
حذف بافت های چالش برانگیز تر هم چون کراکر ها ، برنج یا سوپ های خاص توصیه می شود.
در شرایط حاد، یک دوره NPO (خودداری از خوردن مواد غذایی با دهان) یا لوله غذا رسان ممکن است لازم شود.
اصلاح محیط تغذیه
حذف حواس پرتی ها هم چون خاموش کردن تلویزیون، می تواند به فرد مبتلا به اختلال بلع کمک کند تا حتما روی غذا خوردن تمرکز کند.
فرد باید تشویق شود گازها یا جرعه های کوچکی را طی یک وعده غذایی آرام و کند در پیش گیرد.
حمایت مناسب جهت صاف نگه داشتن فرد در حین غذا خوردن اغلب همیشه توصیه می شود.
غذا باید به شکلی جذاب به فرد ارائه شود تا برای او خوشایند تر باشد.
ممکن است ظروف ، بشقاب ها ، نی ها یا فنجان های خاصی نیاز باشد تا خود فرد بتواند تغذیه کند.
خود مراقبتی عمومی
تمیز و عاری از باکتری نگه داشتن دهان یکی از بهترین راه ها برای اجتناب از عفونت سینه در زمانی است که فرد مبتلا به اختلال بلع است.
هم چنین این طرف و آن طرف رفتن و فعال بودن می تواند به بدن کمک کند در زمانی که غذا به گلو می پرد، با عفونت مبارزه کند.
استرس آسیب بلعی می تواند زیاد باشد. درمان مناسب، پرستار تعلیم دیده، رژیم بی خطر و استراتژی های مقتضی می تواند زندگی همراه با اختلالات بلع را کنترل پذیر تر کند.
در صورتی که با مشکل بلع یا همان اختلال بلع دست و پنجه نرم می کنید برای درمان قطعی اختلال بلع با کلینیک تخصصی یادمان زیر نظر دکتر فرشاد خسروی تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید : درمان اختلال بلع و مشکلات غذا خوردن در کودکان و بزرگسالان (دیسفاژیا)
برای ورود به وب سایت درمان اختلال بلع دکتر خسروی کلیک کنید.
برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید
