جراحی تعویض مفصل زانو ، تحمل وزن مفصل زانو آسیب دیده، فرسوده یا بیمار را ترمیم می کند. هدف از بین بردن درد، بهبود بخشیدن و ترمیم تحرک است.
همچنین به عنوان آرتروپلاستی زانو یا “تجدید یا نوسازی زانو” نیز شناخته می شود.
جراح انتهای استخوان هایی که مفصل زانو را تشکیل می دهند با قطعات فلزی یا پلاستیکی پوشانده و یا پروتز را به شکل مفصل کاشت می کند که موجب حرکت درست زانو می شود.
جراحی تعویض زانو می تواند به بیمارانی که زانو یا زانوهای آن ها به اثر استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید یا آرتریت پس از ضربه آسیب دیده است، کمک کند.
این یک روال معمول است. همه ساله بیش از 600000 عمل جراحی تعویض زانو در ایالات متحده انجام می شود. بیشتر بیماران بین 50 تا 80 سال سن دارند. بیش از 90 درصد از بیماران بهبود چشمگیری را در سطح درد و تحرک تجربه می کنند.
تا زمانی که بیمار به توصیه های جراح برای مراقبت از زانو عمل کند، در 90 درصد موارد، زانوی تعویض شده حتی پس از 15 سال عملکرد خوبی دارد و 80 تا 85 درصد از تعویض ها در 20 سال گذشته انجام شده است.
تعویض مفصل زانو چیست و چه مزایایی دارد؟
تعویض مفصل زانو نوعی آرتروپلاستی است.
معنای واقعی کلمه آرتروپلاستی “جراحی ترمیم مفصل” می باشد که شامل جراحی بازسازی و تعویض مفاصل انحطاط یافته، استفاده از قطعات مصنوعی بدن یا پروتز است.
آسیب دیدن یا فرسوده شدن غضروف مفصل زانو با درد همراه بوده و حرکت زانو را سخت می کند. استخوان ها به جای اینکه روی یکدیگر سر بخورند، به هم مالیده شده و خرد می شوند.
با پروتز، بیمار درد کمتری خواهد داشت و زانو به درستی حرکت می کند.
چرا جراحی تعویض مفصل زانو وجود دارد؟
سه دلیل معمول برای این روش درمانی وجود دارد:
استئوآرتریت (آرتروز): این نوع آرتروز به گذر عمر بستگی دارد که ناشی از ساییدگی و پارگی طبیعی مفصل زانو است. این بیماری بیشتر در بیماران بالای 50 سال به چشم می خورد، اما افراد جوان تر نیز می توانند به آن مبتلا باشند.
استئوآرتریت در اثر التهاب، شکستگی و از بین رفتن تدریجی و احتمالی غضروف در مفاصل ایجاد می شود.
با گذر زمان، غضروف از بین می رود و استخوان ها به هم مالیده می شوند. برای جبران، استخوان ها ضخیم تر می شوند، که این نیز منجر به اصطکاک و درد بیشتر می شود.
آرتروز روماتوئید: به آرتریت التهابی نیز گفته می شود، غشای اطراف مفصل زانو ضخیم و ملتهب می شود. التهاب مزمن به غضروف آسیب می رساند و باعث درد و سفتی می شود.
آرتروز پس از سانحه: این نوع آرتروز به دلیل آسیب شدید زانو اتفاق می افتد. هنگامی که استخوان های اطراف زانو می شکنند یا رباط ها پاره می شوند، بر غضروف زانو تأثیر می گذارد.
چه کسی به تعویض مفصل زانو احتیاج دارد؟
جراحی زانو برای بیمارانی که این موارد را تجربه می کنند می تواند مناسب باشد:
- درد شدید زانو یا سفتی که مانع از انجام کارها و فعالیت های روزمره می شود، مانند پیاده روی، بالا رفتن از پله ها، سوار و پیاده شدن از اتومبیل، بلند شدن از صندلی
- درد زانو متوسط اما مداوم که هنگام خواب یا استراحت نیز ادامه دارد
- التهاب مزمن زانو و تورم که بعد از مصرف دارو یا استراحت بهبود نمی یابد
- جابه جایی زانو، جایی که یک قوس قابل توجه در قسمت داخلی یا خارج زانو وجود دارد
- افسردگی، ناشی از عدم توانایی در انجام فعالیت های روزانه یا اجتماعی
اگر سایر گزینه های درمانی موجود کار آمد نباشد، جراحی می تواند بهترین گزینه باشد.
انواع جراحی تعویض زانو
تعویض مفصل زانو می تواند کلی یا جزئی باشد.
تعویض کامل زانو (TKR): این جراحی شامل تعویض هر دو طرف مفصل زانو می باشد که رایج ترین روش است.
جراحی بین 1 تا 3 ساعت طول می کشد. فرد درد کمتر و تحرک بهتری دارد، اما جای زخم روی بافت وجود خواهد داشت، که می تواند حرکت و خم شدن زانوها را دشوار کند.
تعویض جزئی زانو (PKR): تعویض جزئی فقط یک طرف مفصل زانو را جایگزین می کند. استخوان کمتری برداشته می شود، بنابراین برش کوچکتر است، اما به اندازه یک جایگزینی کلی با دوام نیست.
PKR برای افرادی که فقط به یک قسمت از زانویشان آسیب دیده مناسب است. توانبخشی بعد از عمل ساده تر است، خون کمتری از دست می دهند و خطر عفونت و لخته شدن خون نیز کمتر می باشد.
مدت بستری بودن در بیمارستان و دوره بهبودی به طور معمول کوتاه تر و احتمال حرکت طبیعی بیشتری وجود دارد.
آماده شدن برای جراحی
آرتروپلاستی زانو شامل جراحی بزرگی است، بنابراین آماده سازی قبل از عمل، مشاوره پزشکی و ارزیابی های بدنی معمولاً یک ماه قبل از تاریخ تعیین شده عمل شروع می شود.
آزمایش های آماده سازی و تشخیص شامل بررسی میزان خون، دیدن نحوه لخته شدن خون، انجام الکتروکاردیوگرام (ECG) و آزمایش ادرار خواهد بود.
جراحی تعویض مفصل زانو معمولاً تحت بیهوشی عمومی، نخاعی یا اپیدورال انجام می شود.
در طی جراحی، جراح ارتوپدی غضروف و استخوان آسیب دیده را برداشته و سپس ایمپلنت جدید، ساخته شده از فلز، پلاستیک یا هر دو را برای بازگرداندن هماهنگی و عملکرد زانو قرار می دهد.
بهبود
بیماری که جراحی تعویض زانو را انجام می دهد بسته به میزان پیگیری و جواب دهی به توانبخشی، 1 تا 3 روز در بیمارستان بستری میشود.
معمولاً یک روز بعد از عمل تعویض مفصل زانو، خدمات درمانی با نوعی وسیله کمکی بیماران را که هنوز درد دارند ترغیب می کنند که از تخت بلند شده و راه بروند. رعایت توصیه های توانبخشی حائز اهمیت است.
جلسات فیزیوتراپی با هدف تقویت زانو انجام می شود. این ها احتمالا با درد همراه هستند، اما خطر بروز عوارض بعدی را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.
احتمالا بیمارانی که در خانه کمکی ندارند، مدت بیشتری در بیمارستان بمانند.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی بعد جراحی تعویض مفصل زانو جهت تقویت وبازیابی حرکت زانو
بهبودی در خانه
طبق اعلام انجمن جراحان مفصل ران و زانو در آمریکا (AAHKS)، بهبودی کامل از عمل جراحی تعویض زانو تا 3 ماه می تواند طول بکشد.
معمولا بیماران بعد از 4 تا 6 هفته پس از عمل تعویض مفصل زانو می توانند دوباره رانندگی کنند و بعد از 6 تا 8 هفته به کار خود برگردند. امکان دارد فیزیوتراپی به مدت 3 ماه ارائه شود.
بیماران باید دستورالعمل های گفته شده توسط پزشکان، پرستاران و فیزیوتراپی را انجام دهند.
احتمال دارد به بیمار توصیه شود:
- برای کمک به ترمیم زخم و قدرت عضلات از مکمل های آهن استفاده کنید
- حداقل چند هفته اول خم نشوید و اجسام سنگین را بلند نکنید
- برای مدت طولانی سر پا نایستید، زیرا ممکن است مچ پا متورم شود
- تا زمانی که زانو به اندازه کافی قوی نشده که وزن بدن را تحمل کند از عصا، چوب پیاده روی یا واکر استفاده کنید
- از تمام داروها مطابق دستورالعمل ها استفاده کنید
- تمرینات توصیه شده را برای تشویق تحرک مناسب انجام دهید
- برای ثابت نگه داشتن پای آسیب دیده هنگام نشستن پا را روی یک میز عسلی دراز کنید
- به دلیل خطر عفونت از خیس شدن زخم تا زمانی که جای زخم کاملاً بهبود یابد، جلوگیری کنید
- بر هرگونه نشان و علامت عفونت، لخته شدن خون یا آمبولی ریوی نظارت داشته باشید
برای جلوگیری از افتادن باید اقدامات احتیاطی صورت گیرد چراکه می تواند موجب جراحی مجدد شود.
اقدامات مفید شامل موارد زیر است:
- اطمینان از وجود یک دستگیره ایمن و استفاده از یک نیمکت یا صندلی پایدار و بدون دسته در حمام
- در صورت امکان، در طبقه پایین بخوابید
- ایمن سازی هرگونه فرش شل و برداشتن تشک های چروک اطراف خانه
- از بین بردن یا تأمین هرگونه خطرات لغزشی، مانند سیم های شل
بیشتر افراد 6 هفته پس از عمل می توانند فعالیت های طبیعی را از سر بگیرند، اما احتمالا تا 3 ماه احساس درد و تورم وجود داشته باشد ولی بهبود بافت و جای زخم 2 سال زمان می برد.
مواردی که در خانه می توانند به شما کمک کنند عبارتند از:
- صندلی توالت بلند
- یک چوب دستی برای برداشتن وسایل از کف زمین
- یک پاشنه کش بلند برای کفش پوشیدن
بیمارانی که تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو قرار گرفته اند، می توانند انتظار داشته باشند که در فعالیت های ورزشی متوسط و کم فشار مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری شرکت کنند، اما باید از ورزش های شدید خودداری کنند.
خطرات و عوارض
تعویض کلی زانوها عوارض کمی دارند.
عوارض احتمالی شامل موارد زیر است:
- عفونت، که کمتر از 2 درصد از بیماران را مبتلا می کند
- لخته خون در پاها معروف به ترومبوز ورید عمقی
- لخته خون در ریه ها، یا آمبولی ریوی
- شکستگی در حین یا بعد از عمل
- آسیب عصبی، که منجر به بی حسی یا ضعف می شود
- ادامه درد یا سفتی
در صورت وجود علائم عفونت یا لخته خون، باید فورا به پزشک مراجعه شود.
علائم عفونت شامل تب، قرمزی، تورم، خونریزی، تخلیه یا افزایش درد در اطراف ناحیه عمل است.
اگر قرمزی، حساسیت یا تورم در زیر زانو یا در ساق پا، مچ پا یا پا وجود داشته باشد، می‌تواند لخته خون در پا باشد. تنگی نفس یا درد قفسه سینه احتمالا لخته خون در ریه باشد.
سایر عوارض شایع عبارتند از:
- واکنش آلرژیک به پیوند استخوان
- ایجاد بیش از حد استخوان در اطراف مفصل زانو مصنوعی، منجر به حرکت محدود در زانو می شود
- بافت زخم اضافی حرکت زانو را محدود می کند
- ناپایداری ناحیه زانو، و در نتیجه منجر دررفتگی دردناک به قسمت بیرونی زانو می شود
- لیگامنت، شریان یا آسیب عصبی در اطراف مفصل زانو
- جابه جایی کشکک
- خونریزی در مفصل زانو
- پایین آمدن سطح کاشت، باعث شل شدن قطعات می شود
اگر عفونت جدی وجود داشته باشد یا فرد بیوفتد، احتمال دارد جراحی مجدد لازم باشد.
گزینه های دیگر برای جراحی
بسته به میزان شدت آسیب، تعدادی روش جایگزین وجود دارد. با این حال، عمل جراحی تعویض زانو نتایج طولانی مدت بهتری دارد.
تعویض زانو فقط در صورت آسیب دیدن زانو در حین عمل جراحی انجام می شود. این یک عمل جراحی کوتاه مدت با زمان بهبودی سریع است.
جراحی مینی برش (MIS) شامل یک برش کوچک در جلوی زانو است که از طریق آن ابزارهای تخصصی برای مانور در اطراف بافت وارد می شوند.
این روش برای مفاصل ضرر اندک و زمان بهبودی سریعتر و درد کمتری دارد.
عمل جراحی با هدایت تصویر استفاده از تصاویر کامپیوتری و چراغ های مادون قرمز برای انجام عمل جراحی در حالی که جراح از اتاق دیگری عملیات را انجام می دهد.
شستشوی آرتروسکوپی و دبریدمان(خارج کردن جسم خاری) شامل قرار دادن آرتروسکوپ، تلسکوپ ریز از طریق برش های کوچک در زانو است.
جراح با محلول نمکی زانو را شستشو می دهد، قطعات کمی از استخوان را پاک می کند. این برای بیماران مبتلا به آرتریت شدید توصیه نمی شود.
برش استخوان یک عمل باز است که در آن استخوان ساق پا بریده و مجدداً تراز می شود. بعد از این، بیمار دیگر وزن بدن خود را روی یک قسمت از زانو نمی اندازد.
احتمال دارد برای بیماران جوانتر با آرتریت محدود، عمل تعویض زانو را به تعویق بیاندازند.
کاشت اتولوگ کندروسیت (ACI) غضروف جدید سلول های خود بیمار را به منطقه آسیب دیده کاشت می کند.
سلول ها به طور مصنوعی در لوله آزمایشرشد می کنند. این روش در موارد آسیب دیدگی متداول معمول است.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی زانو: نحوه، هزینه و فواید فیزیوتراپی زانو درد
برای دریافت مشاوره در خصوص تعویض مفصل زانو و یا آسیب های زانو با کلینیک یادمان تماس بگیرید.
شماره تماس های کلینیک : 02188088541 – 02188074196