در این مطلب به بررسی آسیب نخاع ، علل به وجود آمدن آن ، تشخیص و درمان آسیب های نخاعی و ضایعات نخاعی می پردازیم.
بر اساس اعلام انجمن آسیب دیدگی نخاع ، تا کنون 450.000 نفر در ایالات متحده با آسیب نخاعی (SCI) زندگی می کنند. سایر سازمان ها به طور محافظه کارانه این رقم را حدود 250.000 تخمین می زنند.
هر ساله، حدود 17000 آسیب نخاعی (SCI) جدید در ایالات متحده اتفاق می افتد که بیشتر آن ها ناشی از تروما به ستون مهره ها است.
در نتیجه توانایی نخاع در ارسال و دریافت پیام از مغز به سیستم های بدن که کنترل عملکرد حسی، حرکتی و خود مختار زیر سطح آسیب دیدگی را تحت تاثیر قرار می دهد.
طبق گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) ، هزینه های SCI ایالات هر ساله 9.7 میلیارد دلار تخمین زده می شود.
علت آسیب نخاع
تصادفات وسایل نقلیه موتوری علت اصلی SCI در افراد جوان آمریکایی است، در حالی که افتادن علت اصلی SCI برای افراد بالای 65 سال است.
اعمال خشونت و فعالیت های ورزشی/ تفریحی از دیگر دلایل عمده این آسیب ها هستند.
تقریبا نیمی از کل SCI در افراد 16 تا 30 ساله اتفاق می افتد که بیشتر آن ها مرد (80%) هستند. مردان نیز تقریبا (90%) به SCI های ناشی از فعالیت های ورزشی دچار می شوند.
علائم آسیب نخاعی
SCI کامل باعث از بین رفتن کل عملکرد حسی و حرکتی زیر سطح آسیب می شود. تقریبا 50% از کل SCI کامل است. هر دو طرف بدن به یک اندازه تحت تاثیر قرار می گیرند.
حتی با وجود، یک SCI کامل، نخاع به ندرت قطع یا مختل می شود. به طور معمول، از بین رفتن عملکرد در اثر احتقان یا کبودی در نخاع یا به خطر افتادن جریان خون به قسمت آسیب دیده نخاع ایجاد می شود.
در یک SCI ناقص، برخی عملکرد ها زیر سطح اولیه آسیب باقی می مانند. ممکن است یک فرد با صدمه ناقص بتواند یک بازو یا پا را بیش از دیگری حرکت دهد یا احتمالا عملکرد بیشتری در یک طرف بدن نسبت به طرف دیگر داشته باشد.
SCI ها طبق مقیاس درجه بندی انجمن آسیب های نخاعی آمریکا (ASIA) که شدت آسیب را توصیف می کنند، درجه بندی می شوند.
انواع آسیب دیدگی نخاعی
مقیاس با حروف درجه بندی می شود:
- ASIA (A) : آسیب دیدگی کامل نخاع است و هیچ عملکرد حسی و حرکتی حفظ نشده است.
- ASIA (B) : یک آسیب ناقص حسی با از دست دادن عملکرد حرکتی کامل.
- ASIA (C) : یک صدمه ناقص در حرکت، جایی که حرکتی وجود دارد، اما کمتر از نیمی از گروه های عضلانی ضد جاذبه هستند (می تواند در برابر نیروی گرانش با طیف کاملی از حرکت خود را بلند کند).
- ASIA (D) : یک آسیب ناقص حرکتی با بیش از نیمی از گروه های عضلانی ضد جاذبه است.
- ASIA (E) : طبیعی است.
هر چه صدمات شدیدتر باشد احتمال بهبودی نیز کمتر خواهد بود.
احتقان ستون فقرات نیز می تواند رخ دهد. این ها می توانند کامل یا ناقص باشند، اما اختلال عملکرد نخاع موقتی است و به طور کلی طی یک یا دو روز برطرف می شود.
بازیکنان فوتبال به ویژه مستعد احتقان نخاع و آسیب نخاعی هستند. سپس، محتمل است علائم عصبی ، از جمله بی حسی، سوزن سوزن شدن، احساس شوک الکتریکی و سوزش در اندام ها ایجاد شود.
صدمات باز یا نفوذ ناپذیر به ستون فقرات و نخاع، به ویژه صدمات ناشی از سلاح گرم، ممکن است مشکلات کمی متفاوت داشته باشد.
بیشتر زخم های مربوط به شلیک اسلحه پایدار است. یعنی آن ها به اندازه خطر زیاد، حرکت بیش از حد و بالقوه خطرناک قسمت های آسیب دیده ستون فقرات را تحمل نمی کنند.
بسته به آناتومی آسیب، احتمال دارد بیمار برای چند هفته یا چند ماه به وسیله یقه گردنی یا آتل بی حرکت شود تا قسمت های ستون فقرات که در اثر شلیک گلوله شکسته شده اند، بهبود یابد.
در بیشتر موارد، جراحی برای برداشتن گلوله فواید زیادی ندارد و امکان دارد خطرات دیگری از جمله عفونت، نشت مایعات مغزی و خونریزی ایجاد کند.
با این حال، بعضی اوقات زخم های ناشی از شلیک گلوله به ستون فقرات ممکن است نیاز به فشار جراحی و یا همجوشی، در تلاش برای بهتر کردن نتیجه داشته باشد.
چه موقع و چگونه می توان مراقبت های پزشکی را پیگیری کرد؟
در صورت بروز هر یک از موارد زیر، به دنبال تروما، فورا به پزشک مراجعه کنید.
- درد یا فشار شدید در گردن، سر یا پشت
- سوزن سوزن شدن یا از بین رفتن احساس در دست، انگشتان، پا یا انگشتان پا
- از دست دادن جزئی یا کامل کنترل بر روی هر قسمت از بدن
- فوریت ادراری یا روده، بی اختیاری یا احتباس روده
- احساسات غیر طبیعی مانند سنگینی در قفسه سینه (درد، فشار)
- مختل شدن تنفس بعد از آسیب دیدگی
- توده های غیر معمول در سر یا ستون فقرات
آزمایش و تشخیص
در وضعیت تروما، پزشک ابتدا بررسی می کند تا مطمئن شود مجرای هوایی بیمار کار می کند، نفس می کشد و نبض دارد. مرحله بعدی ارزیابی عملکرد عصبی فرد است. پزشک این کار را با آزمایش قدرت و احساس بیمار در بازوها و پاهای خود انجام می دهد.
اگر ضعف آشکار وجود داشته باشد یا بیمار کاملا هوشیار نباشد، بیمار در یقه گردنی سفت و روی تخته ستون فقرات نگهداری می شود تا زمانی که ارزیابی تصویربرداری کامل انجام شود.
ارزیابی رادیولوژی
از نظر تاریخی، تشخیص رادیولوژیک SCI با اشعه ایکس آغاز شد. با این وجود، با پیشرفت های تکنولوژیکی و در دسترس بودن در اکثر بیمارستان ها، احتمالا کل ستون فقرات با توموگرافی کامپیوتری (اسکنCT یا CAT) به عنوان یک صفحه اولیه برای شناسایی شکستگی ها و سایر ناهنجاری های استخوانی تصویر برداری شود.
برای بیماران دارای صدمات شناخته شده یا مشکوک، MRI برای جستجوی خود نخاع واقعی و همچنین در تشخیص لخته های خون، دیسک های فتق یا سایر توده هایی که امکان دارد فشرده سازی نخاع باشد، مفید است.
درمان آسیب نخاعی
قبل از بستری بیمار در بیمارستان، درمان SCI آغاز می شود. پیراپزشکان یا سایر پرسنل خدمات فوریت های پزشکی کل ستون فقرات را در محل حادثه با دقت بی حرکت می کنند.
در بخش اورژانس، این بی حرکتی همچنان ادامه دارد در حالی که به مشکلات تهدید کننده زندگی فوری تر شناسایی و پرداخته می شوند.
اگر بیمار به دلیل آسیب دیدگی شکم، قفسه سینه یا ناحیه دیگری مجبور به جراحی اضطراری شود، بی حرکتی و تراز بودن ستون فقرات در طول عمل حفظ می شود.
درمان های غیر جراحی
اگر بیمار دارای SCI باشد، معمولا در بخش مراقبت های ویژه (ICU) بستری می شود. برای بسیاری از آسیب های ستون فقرات امکان دارد برای کمک به تراز صحیح ستون فقرات کشش داده شود.
مراقبت استاندارد ICU، از جمله حفظ فشار خون پایدار، نظارت بر عملکرد قلبی عروقی، اطمینان از تنفس مناسب و عملکرد ریه و پیشگیری و به موقع درمان عفونت و سایر عوارض، ضروری است تا بیماران SCI بتوانند به بهترین نتیجه ممکن برسند.
عمل جراحی
گاهی اوقات، که به نظر می رسد نخاع توسط دیسک فتق، لخته خون یا ضایعه دیگر فشرده شده باشد، محتمل است که یک جراح بخواهد بیمار را فورا به اتاق عمل ببرد. این بیشتر برای بیمارانی که دارای SCI ناقص یا با وخامت پیش رونده عصبی هستند انجام می شود.
حتی اگر عمل جراحی نتواند آسیب به نخاع را برگرداند، امکان دارد برای تثبیت ستون فقرات برای جلوگیری از درد یا ناهنجاری در آینده نیاز به عمل جراحی باشد.
جراح تصمیم خواهد گرفت که کدام روش بیشترین فایده را برای بیمار خواهد داشت.
پیگیری
افراد مبتلا به تتراپلژی کامل عصبی، در معرض خطر عوارض پزشکی ثانویه از جمله ذات الریه، زخم های فشار و ترومبوز سیاهرگی عمقی هستند. زخم های فشار بیشترین عارضه را دارند که در طی سال اول پس از آسیب از 15% شروع می شود و پس از آن به طور پیوسته افزایش می یابد.
بازیابی عملکرد بستگی به شدت آسیب اولیه دارد. متاسفانه، افرادی که دارای یک SCI کامل هستند، بعید به نظر می رسد عملکرد خود را زیر سطح آسیب مجددا بازیابی کنند. اما اگر پیشرفت خاصی وجود داشته باشد، معمولا طی چند روز اول پس از حادثه، خود را اثبات می کند.
صدمات ناقص معمولا در طی زمان میزان پیشرفت را نشان می دهند، اما این نوع با توجه به نوع آسیب متفاوت است.
اگرچه در اکثر موارد بهبودی کامل بعید به نظر می رسد، امکان دارد برخی از بیماران حداقل بتوانند به اندازه کافی بهبود یابند که بتوانند سرپایی خود را کنترل کرده و عملکرد روده و مثانه را کنترل کنند.
بیشتر بخوانید: انواع ضایعه و آسیب نخاعی (قطع نخاع)، درمان و توانبخشی چند رشته‌ای
پس از تثبیت یک بیمار، مراقبت و معالجه روی مراقبت های حمایتی و توان بخشی تمرکز دارد. همه اعضای خانواده، پرستاران یا دستیاران ویژه آموزش دیده ممکن است مراقبت های حمایتی را ارائه دهند.
این مراقبت ها احتمالا شامل کمک به بیمار برای استحمام، لباس، تغییر موقعیت برای جلوگیری از زخم بستر و سایر کمک ها باشد.
توانبخشی اغلب شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و مشاوره برای پشتیبانی عاطفی است. این خدمات در ابتدا ممکن است در حالی که بیمار بستری است ارائه شود.
پس از بستری در بیمارستان، برخی از بیماران در یک مرکز توانبخشی بستری هستند. سایر بیماران می توانند به صورت سرپایی و یا در منزل به بهبود خود ادامه دهند.
برای دریافت مشاوره درمانی در خصوص ضایعات نخاعی و درمان آسیب های نخاع و ستون فقرات کلینیک یادمان با بهره گیری از پزشکان متخصص و فوق تخصص خدمات لازم را ارائه می دهد.
دکتر بابک جلالیان متخصص مغز و اعصاب و فوق تخصص صرع تشنج سردرد در کلینیک یادمان مراجعین عزیز را ویزیت میکنند.
برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید