اختلال بلع به عدم توانایی فرد برای خوردن راحت غذا یا مایعات گفته می‌شود. افرادی که در بلع غذا مشکل دارند ممکن است هنگام خوردن غذا یا مایعات احساس خفگی داشته باشند. دیسفاژیا یکی دیگر از نام‌های پزشکی این بیماری و اختلال بلع است. این حالت همیشه نشان دهنده یک وضعیت بیمار گونه نیست. در حقیقت، این شرایط ممکن است موقت باشد و بعد از مدتی خوب شود. در این مقاله قصد داریم اختلال بلع بزرگسالان را مورد بررسی قرار دهیم.
از برخی از اختلالات بلعی نمی‌توان پیشگیری کرد و درمان دیسفاژی ضروری است. دکتر معمولا یک ارزیابی بلعی برای تشخیص دیسفاژی انجام خواهد داد. پس از پایان ارزیابی، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
• تغییر رژیم غذایی
• تمرینات بلعی اوروفارنژیال برای تقویت عضلات درگیر در بلع غذا
• استراتژی‌های جبرانی بلع
• اصلاحاتی وضعی که میبایست هنگام غذا خوردن انجام دهید
کلینیک تخصصی توانبخشی یادمان دارای مجهزترین امکانات جهت ارزیابی و درمان اختلال بلع می‌باشد.
انواع دیسفاژی
بلع غذا در چهار مرحله رخ می‌دهد: آماده سازی دهانی، دهانی، حلقی و مری. اختلال بلع را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: دهانی – حلقی (که شامل سه مرحله اول است) و مری.
اروفارنژیال یا دهانی – حلقی
دیسفاژی یا اختلال بلع دهانی حلقی معمولا ناشی از اختلالات اعصاب و عضلات در ناحیه گلو است. این اختلالات، عضلات را تضعیف می‌کنند و باعث می‌شوند فرد هنگام بلع غذا احساس خفگی و سرفه داشته باشد. علل دیسفاژی اوروفارنژیال بیماری‌هایی هستند که عمدتا بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند مانند:
• مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس
• بیماری پارکینسون
• آسیب عصبی ناشی از جراحی یا پرتودرمانی
• سندرم پس از فلج اطفال
اختلال بلع دهانی حلقی همچنین می‌تواند به علت سرطان مری و سرطان سر و گردن باشد. این بیماری همچنین ممکن است ناشی از انسداد ناحیه بالایی گلو، حلق یا کیسه‌های حلقی که مواد غذایی را جمع آوری می‌کنند، باشد.
مری
اختلال بلع مری همانند داشتن این احساس است که چیزی در گلویتان گیر کرده است. این شرایط ناشی از:
• اسپاسم در قسمت پایین مری، مانند اسپاسم منتشر یا عدم توانایی اسفنکتر مری برای استراحت کردن
• تنگی قسمت پایین مری به علت تنگ شدن متناوب حلقه مری
• تنگ شدن مری که ناشی از رشد بیش از حد و یا زخم است
• وجود جسم خارجی در مری یا گلو
• تورم یا تنگ شدن مری که ناشی از التهاب یا GERD است
• بافت زخم در مری به علت التهاب مزمن یا بعد از درمان با اشعه
چه چیز باعث اختلال بلع بزرگسالان می‌شود
50 جفت عضله و عصب وجود دارد که به شما کمک می‌کنند تا یک غذا را ببلعید. به عبارت دیگر، بیماریها و شرایط زیادی وجود دارند که ابتلا به آنها می‌تواند به اختلال بلع منجر شود. برخی از این بیماریها عبارتند از:
رفلاکس اسید و GERD
علائم رفلاکس اسید زمانی ایجاد می‌شوند که محتوای معده از معده به مری بازمی‌گردند و علایمی مانند دل درد، درد معده و حنجره ایجاد می‌کنند.
سوزش سر دل
سوزش سر دل سوزشی است که اغلب با طعم تلخ در گلو و یا دهان شما رخ می‌دهد.
اپی گلوتیس یا التهاب اپی گلوت
التهاب اپی گلوت با بافت ملتهب در اپی گلوت شما مشخص می‌شود. این وضعیت بسیار خطرناک و تهدید کننده زندگی شما است. این حالت جزو وضعیت‌های اورژانس پزشکی است. مراقبت‌های فوری ممکن است لازم باشد.
گواتر
تیروئید شما غده ای است که در گردن شما درست زیر سیب آدم قرار دارد. بیماری که باعث افزایش اندازه تیروئید شما می‌شود، گواتر نامیده می‌شود.
ازوفارنژیتیس
ازوفارنژیتیس التهاب مری است که می‌تواند ناشی از رفلاکس اسید یا داروهای خاص باشد.
سرطان مری
سرطان مری زمانی رخ می‌دهد که یک تومور بدخیم (سرطانی) در ناحیه مری ایجاد شود که می‌تواند باعث اختلال در بلع شود.
سرطان معده (آدنوکارسینوم معده)
سرطان معده زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های پوششی معده دچار سرطان شوند. از آنجا که تشخیص این بیماری بسیار دشوار است، معمولا تا زمانی که به بدترین حالت خود نرسیده غیر قابل تشخیص است.
هرپس ازوفاژیتیس
هرپس ازوفاژیتیس ناشی از ویروس هرپس نوع 1 (HSV-1) است. این عفونت ممکن است موجب درد در قفسه سینه و اختلال بلع شود.
تبخال هرپس سیمپلکس عود کننده
تبخال هرپس سیمپلکس عود کننده، همچنین به عنوان تبخال دهانی و یا هرپس دهانی حلقی شناخته می‌شود، به عفونت ناحیه دهانی گفته می‌شود که ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است.
ندول تیروئید
گره تیروئید یک توده است که می‌تواند در غده تیروئید شما ایجاد شود. در این بیماری گره می‌تواند جامد باشد یا درون از مایع پر شده باشد. در این بیماری شما می‌توانید یک گره داشته باشید و یا خوشه ای از گره‌ها را داشته باشید.
مونونوکلئوز عفونی
مونونوکلئوز عفونی یا مونو، به گروهی از علائم که معمولا توسط ویروس اپشتین بار (EBV) ایجاد می‌شود، اشاره دارد.
نیش مار
نیش مار سمی همیشه باید به عنوان یک وضعیت اورژانسی پزشکی مورد نظر باشد. حتی یک نیش از یک مار بی ضرر می‌تواند به یک واکنش آلرژیک یا عفونی منجر شود.
علائم اختلال بلع بزرگسالان
اگر فکر می‌کنید ممکن است دیسفاژی یا اختلال بلع داشته باشید، علائم خاصی وجود دارد که ممکن است همراه با اختلال بلع وجود داشته باشد.
این علائم عبارتند از:
• ریزش آب از دهان
• صدای خرخر
• احساس اینکه چیزی در گلو گیر کرده است
• استفراغ و برگشت غذا به دهان
• کاهش وزن غیر منتظره
• سوزش سر دل
• سرفه یا احساس خفگی هنگام بلعیدن
• درد هنگام بلع
• دشواری در جویدن غذاهای جامد
این احساسات ممکن است مانع از غذا خوردن فرد، کم غذا خوردن یا از دست دادن اشتها شوند.
عوارض اختلال بلع بزرگسالان
با این حال، اگر مشکلات بلع دائمی باشند، به ویژه در افراد جوان و سالخورده می‌توانند به سوء تغذیه و کم آبی بدن منجر شوند. عفونت‌های تنفسی عود کننده و پنومونی آسپیراسیون نیز محتمل هستند. همه این عوارض خطرناک و تهدید کننده زندگی هستند و باید به طور قطعی درمان شوند.
اختلال بلع چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
در مورد علائم و زمان شروع آنها با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و به حفره دهانی شما نگاه می‌کند تا هرگونه علائم غیر طبیعی یا تورم را بررسی کند.
برای پیدا کردن علت دقیق این حالت، ممکن است آزمایش‌های تخصصی تر انجام شود.
اشعه ایکس باریوم
اشعه ایکس باریوم اغلب برای بررسی درون مری از نظر هرگونه ناهنجاری یا انسداد استفاده می‌شود. در طول این آزمایش، شما مایع یا قرصی حاوی مواد رنگی را که در اشعه ایکس معده قابل مشاهده است را می‌بلعید. هنگامی که شما مایع یا قرص را خوردید، پزشک به تصویر اشعه ایکس نگاه خواهد کرد تا ببیند که مری چگونه عمل می‌کند. این کار به شناسایی هرگونه ضعف یا ناهنجاری در ناحیه مری شما کمک می‌کند.
ارزیابی بلع ویدیوفلوئورسکوپیک یک آزمایش رادیولوژیک است که از یک نوع اشعه ایکسی به نام فلوروسکوپی استفاده می‌شود. این تست توسط یک آسیب شناس گفتار زبانی انجام می‌شود. این تست مراحل دهانی، حلقی و مری بلع را نشان می‌دهد.
در طول این آزمایش، شما انواع مختلفی از مواد غذایی با قوام‌های مختلف از بسیار نرم تا غذای خشک را می‌بلعید. این کار به پزشک کمک خواهد کرد تا بلع مواد غذایی و مایعات به داخل تراشه را تشخیص دهد. پزشکان می‌توانند از این اطلاعات برای تشخیص ضعف عضلانی و اختلال عملکرد دستگاه بلع استفاده کنند.
آندوسکوپی
از آندوسکوپی برای بررسی تمام قسمت های مری استفاده می‌شود. در طی این آزمایش، یک لوله انعطاف پذیر بسیار نازکی که به دوربین اتصال دارد به مری شما وارد می‌شود. این کار اجازه می‌دهد تا دکتر جزئیات مری را ببیند.
مانومتری
مانومتری یک روش تهاجمی دیگر است که می‌تواند برای بررسی درون گلو استفاده شود. به طور خاص، این تست، میزان فشار عضلات گلوی شما را در هنگام بلع چک می‌کند. پزشک یک لوله را به مری شما وارد می‌کند تا فشار عضلات گلوی شما هنگام انقباض را اندازه گیری کند.
راه های درمان دیسفاژی در بزرگسالان
درمان بستگی به این دارد که آیا مشکل بلع شما در ناحیه دهانی حلقی(دیسفاژی اروفارنژیال) است یا در ناحیه مری (دیسفاژی مری).
هنگام تصمیم گیری در مورد درمان یا مدیریت بیماری، علت دیسفاژی نیز در نظر گرفته می‌شود. در برخی موارد، درمان علت اصلی، مانند سرطان دهان یا سرطان ناحیه حلق، می‌تواند به کاهش اختلال بلع کمک کند.
درمان دیسفاژی دهانی حلقی
درمان دیسفاژی دهانی حلقی اگر سیستم عصبی را درگیر کرده باشد، می‌تواند بسیار دشوار باشد. به این دلیل که معمولا این شرایط را نمی‌توان با استفاده از دارو یا جراحی درمان کرد. سه راه اصلی برای درمان دیسفاژی دهانی حلقی و مدیریت نحوه صحیح و ایمن خوردن و نوشیدن غذا و مایعات وجود دارد.
• بلع درمانی
• تغیر رژیم غذایی
• لوله‌های تغذیه‌ای
بلع درمانی
دکتر از طیف وسیعی از تکنیک‌ها استفاده می‌کند که می‌تواند با توجه به شرایط شما مثمر ثمر باشد، مانند آموزش تمرینات بلعی.
تغییر رژیم غذایی
شما ممکن است برای مشاوره در مورد تغییرات رژیم غذایی خود به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا مطمئن شوید که رژیمی سالم و متعادل را دریافت می‌کنید. دکتر می‌تواند به شما در مورد غذاهای نرم تر و مایعات بیشتر که ممکن است خوردن آنها برای شما راحت تر باشد، راهنمایی کند. همچنین شما می توانید از طریق مشاوره اطمینان حاصل کنید که در هر وعده غذایی کالری و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت می‌کنید.
لوله‌های تغذیه
لوله های تغذیه ای می‌تواند برای تامین مواد مغذی در هنگامی که شما توانایی خود را برای بلعیدن بهبود می‌بخشید، استفاده شود. این لوله‌ها همچنین ممکن است در موارد شدید دیسفاژی که شما را در معرض سوء تغذیه و کم آبی قرار می‌دهد، مورد نیاز باشد.
لوله تغذیه همچنین می‌تواند مصرف داروهایی که نیاز به شرایط خاص دارند را برای شما آسان تر کنند.
2 نوع لوله تغذیه وجود دارد:
• لوله نازوگاستریک یا بینی معده ای که از طریق بینی شما وارد شده و به معده شما می‌رسد. لوله‌های نازوگاستریک برای استفاده کوتاه مدت طراحی شده اند. بعد از حدود یک ماه، لوله باید جایگزین شود و لوله‌ای دیگر به سوراخ بینی وارد شود.
• لوله گاستروستومی اندوسکوپیک پرکوتانوس یا زیر پوستی (PEG) – لوله‌ای است که به طور مستقیم به معده شما وارد می‌شود. لوله‌های PEG برای استفاده در درازمدت طراحی شده‌اند و هر کدام از آنها برای چند ماه کارایی دارد. بیشتر افراد مبتلا به دیسفاژی ترجیح می‌دهند از یک لوله PEG استفاده کنند زیرا می‌توان آن را در زیر لباس پوشید. با این حال، در مقایسه با لوله های بینی گاستریک، آنها در معرض خطر بیشتری هستند که ناشی از عوارض جزئی مانند عفونت پوست یا مسدودی لوله است. دو عارضه عمده لوله های PEG عفونت و خونریزی داخلی هستند.شما می‌توانید در مورد مزایا و معایب هر دو نوع لوله‌های تغذیه با تیم درمان خود صحبت کنید.
درمان دیسفاژی مری – اختلال بلع بزرگسالان
دیسفاژی مری ناشی از مشکلات مربوط به اختلال بلع مری است.
دارو
بسته به علت اختلال بلع بزرگسالان، ممکن است درمان دیسفاژی مری با دارو امکان پذیر باشد. برای مثال، مهارکننده های پمپ پروتون (PPI) که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می‌شود ممکن است علائم ناشی از تنگ شدن یا آسیب رسیدن به مری را بهبود بخشد.
بوتاکس
بوتاکس گاهی اوقات می‌تواند برای درمان آکالازی مورد استفاده قرار گیرد، آکالازی بیماری است که در آن ماهیچه‌های مری بسیار سفت می‌شوند و مواد غذایی و مایعات نمی‌توانند وارد معده شوند.
بوتاکس می‌تواند برای فلج کردن و شل کردن عضلات سفت که باعث جلوگیری از ورود غذا به معده می‌شوند، استفاده شود. با این حال، اثرات آن تنها 6 ماه طول می‌کشد.
جراحی
سایر موارد دیسفاژی مری و اختلال بلع بزرگسالان ممکن است با جراحی درمان شود.
انبساط اندوسکوپیک
انبساط آندوسکوپیک به طور گسترده برای درمان دیسفاژی ناشی از انسداد استفاده می‌شود. همچنین می توان از آن برای رفع کشیدگی مری در صورت آسیب زدن به آن استفاده کرد.
انبساط اندوسکوپیک در طی بررسی داخلی مری با استفاده از آندوسکوپی انجام می‌شود.
یک لوله آندوسکوپی (یک لوله نازک با یک نور و یک دوربین در انتهای آن) به گلویتان وارد می‌شود و و به مری شما منتقل می‌شود و تصاویر داخل بدن شما را به یک صفحه تلویزیون انتقال می‌دهد.
با استفاده از تصویر به عنوان راهنما، یک بالون کوچک یا یک بوجی (یک ابزار پزشکی نازک و انعطاف پذیر) از طریق قسمت تنگ مری به آن وارد می‌شود تا آن را گسترش دهد.
اگر از یک بالون استفاده می‌شود، به تدریج باعث گسترش مری شده و پس از یه زمان خاص تخریب و حذف می‌شود.
قبل از این که این کار روی شما انجام شود، ممکن است یک آرام بخش به شما داده شود. یک خطر کوچک در این روش وجود دارد که می‌تواند باعث پارگی یا سوراخ شدن مری شما شود.
قرار دادن یک استنت
اگر شما سرطان مری دارید که نمی‌تواند برداشته شود، به طور معمول توصیه می‌شود که به جای انبساط آندوسکوپیک، از استنت استفاده کنید. این کار به این دلیل است که اگر شما مبتلا به سرطان هستید، در صورت کشش، خطر سوراخ شدن مری وجود دارد.
استنت (معمولا لوله شبکه ای فلزی) به مری شما در طول آندوسکوپی یا تحت هدایت اشعه ایکس وارد می‌شود.
استنت پس از آن به تدریج گسترش می‌یابد تا یک گذرگاه ایجاد شود تا غذا بتواند از طریق آن عبور کند. برای باز نگه داشتن استنت، شما باید یک رژیم غذایی خاصی را دنبال کنید.
علت اصلی پوکی استخوان (استئوپروز) در زنان، مردان و کودکان
برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید