درمان پا (زانوی) ضربدری ناشی از چاقی، آسیب و جراحت با فیزیوتراپی

زانوی زربدری (Genu valgum)، یکی از تغییر شکل‌های زانو است که در آن، زانوها به یکدیگر نزدیک می‌شوند و قوزک‌های داخلی از همدیگر فاصله می‌گیرند. هنگامی که افراد مبتلا به عارضه زانوی ضربدری صاف می‌ایستند و زانوهای خود را به هم می‌چسبانند، بین مچ پاهای آنها فاصله‌ای بین 3 اینچ یا بیشتر وجود دارد. این به این دلیل است که زانوهایشان در حال حاضر به داخل خم شد‌اند. زانوی ضربدری در کودکان خردسال متداول است و معمولا همزمان با رشد کودک خود به خود تصحیح می‌شود. تا 75 درصد کودکان بین سنین 3 تا 5 ساله به این عارضه مبتلا هستند.

زانوی پرانتزی چیست؟

---

ژنووالگوم تحت عنوان زانوی پرانتزی نیز شناخته شده است. در تغییر فرم زانوی پرانتزی، زانوها به سمت خط میانه حرکت می‌کنند به عنوان مثال پاها به سمت داخلی می‌چرخند، به طوری که زانو‌ها از حالت طبیعی به یکدیگر نزدیکتر هستند. این عارضه ممکن است در نتیجه یک آسیب دیدگی و یا تخریب سپتیک نیمه خارجی صفحه رشد استخوان فمورال باشد که منجر به توقف رشد کاندیل خارجی فمور می‌شود. رشد کاندیل داخلی منجر به زانوی پرانتزی می‌شود. الگوی راه رفتن معمولی فرد سیرکامداکشن است که به نوسان تکی هر پا به سمت جلو در حین راه رفتن نیاز دارد تا بدون وارد شدن ضربه به اندام تحتانی مستقر شده با حرکت دادن اندام تحتانی، یک گام برداشته شود. نه تنها مکانیسم گام برداشتن در معرض خطر قرار دارد بلکه همچنین با تغییر شکل زاویه‌ای قابل توجه، درد زانوی میانی و قدامی رایج است. این علائم نشان دهنده آسیب پاتولوژیک زانو و مکانیسم اکستنسور پاتلوفومورال است.

چه چیزی باعث این وضعیت می‌شود؟

---

زانوی پرانتزی تقریبا همیشه یک تغییر خوش خیم در رشد کودک است. هرچند رخ دادن این تغییر رویدادی شانسی است، به نظر می‌رسد در یک خانواده به صورت ارثی ایجاد می‌شود. تغییر شکل دو طرفه جانبی زانو ممکن است در اثر یک بیماری که بافت استخوانی را نرم می‌کند، حاصل شود. زانوی ضربدری ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• وارد شدن آسیب یا عفونت به زانو یا پای شما
• ناهنجاری استخوانی ناشی از بیماری نرمی استخوان، (بیماری ناشی از کمبود ویتامین D و کلسیم)
• سایر بیماری‌های استخوانی
• چاقی، که باعث وارد شدن فشار بیشتری روی زانوی شما می‌شود.
• آرتریت در مفصل زانو
• نرمی استخوان
• استئومالاسیا
• آرتریت روماتوئید
• فلج عضلانی ماهیچه نیم غشایی یا نیم وتری
• شکستگی
• ممکن است اثر ثانویه صافی کف پا، استئوآرتریت باشد.

طبق گزارش مجله ی ارتوپدی اطفال، چاقی می‌تواند منجر به شدید شدن عوارض زانوی پرانتزی شود. این مجله گزارش داد که در یک مطالعه اخیر، 71 درصد از کودکان مبتلا به زانوی ضربدری چاق بودند.

درجه انحراف زانو از طریق محاسبه فاصله بین مالئول داخلی در مچ پا هنگامی که زانو زانوهای کودک به هم چسبیده است، محاسبه می‌شود.

زانوی پرانتزی ممکن است بعد از مدتی به یکی از علل زیر در فرد ایجاد شود:

• آسیب یا عفونت زانو یا پای شما
• کمبود شدید ویتامین D و کلسیم
• چاقی
• آرتریت زانو

نمی‌توان از این عارضه پیشگیری کرد، اما می‌توان اثرات آن را به حداقل رساند. فیزیوتراپی و ورزش اغلب جایگزین‌های موفقیت آمیزی برای جراحی هستند.

علائم زانوی پرانتزی چیست؟

---

زانوی پرانتزی که تا بعد از دوران کودکی ادامه یابد ممکن است علائم دیگری را در کنار کج شدن زانو‌ داشته باشد. این علائم عبارتند از:

• خشکی مفاصل
• زانو درد
• لنگیدن هنگام راه رفتن

رباط‌ها و ماهیچه‌های تحت تنش نیز می‌توانند باعث درد در ناحیه مفصل ران، مچ پا یا پاها شوند. اگر فقط یک زانو منحرف شود، ممکن است طرز ایستادن شما نامتوازن باشد.

تست تشخیصی

---

سپس باید زاویه Q که زاویه بین خط کشیده شده از خار خاصره‌ای قدامی فوقانی به مرکز پاتلا و یک خط کشیده شده از مرکز پاتلا به مرکز توبرکل تیبیا تشکیل می‌شود، اندازه گیری شود. در زنان، زاویه Q باید در حالت زانوی کشیده و باز، کمتر از 22 درجه و در حالت زانوی 90 درجه خم، کمتر از 9 درجه باشد. در مردان، زاویه Q باید در حالت زانوی صاف و کشیده، کمتر از 18 درجه و در زانوی 90 درجه خم، کمتر از 8 درجه باشد. هنگامی که عارضه زانوی پرانتزی در یک کودک بزرگ یا بزرگسال وجود دارد، مهم است که بفهمید علت اصلی چیست. بیماری استخوانی یا آرتریت نیاز به درمان دارد. پزشک شما سوالاتی در مورد تاریخچه پزشکی خانواده و نیز اینکه آیا شما در معرض درد هستید یا نه از شما می‌پرسد. اگر شما درد داشته باشید، آنها می‌خواهند بدانند درد شما در کدام قسمت قرار دارد. در طول یک معاینه فیزیکی، پزشک شما به چگونگی ایستادن و راه رفتن شما توجه می‌کنند. آنها همچنین به بررسی موضوعات زیر می‌پردازند:

• نابرابری در طول پاها
• زاویه هم‌ترازی زانو
• سایش ناهموار کف کفش‌هایتان

در بعضی موارد، پزشک شما ممکن است یک اسکن رادیوگرافی یا MRI را برای بررسی ساختار استخوان شما سفارش دهد.

زانوی پرانتزی چگونه درمان می‌شود؟

---

درمان زانوی ضربدری بستگی به علت و شدت علائم شما دارد. به عنوان مثال، اگر نرمی استخوان باعث آسیب زانو شما شود، پزشک شما احتمالا ویتامین D و مکمل‌های کلسیم را برای کمک به بازگرداندن سطوح شما تجویز می‌کند. پزشک شما همچنین اگر گزینه‌های بدون نسخه مانند ناپروکسن (Aleve، Naprosyn)، موثر واقع نشود، ممکن است داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی با نسخه را تجویز نماید. یک برنامه درمان معمول شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:

کاهش وزن

چاقی می‌تواند استرس اضافی روی زانو شما را به وجود آورد و باعث شدیدتر شدن انحراف زانو شود. اگر شما اضافه وزن دارید، پزشک شما با شما کار خواهد کرد تا یک برنامه کاهش وزن سالم داشته باشید.

ارتوپدی

اگر طول پاهای شما در اثر انحراف زانو برابر نیست، یک پاشنه افزایشی را داخل کفش در طرف کوتاهتر قرار دهید تا طول پاهای شما را برابر کند و راه رفتن شما را تنظیم کند. ممکن است با این کار کمر درد شما نیز کاهش یابد. برای کودکان که عارضه زانوی پرانتزی در آنها تا سن 8 سالگی بر طرف نشده باشد، یک بریس یا یک اسپلینت ممکن است به هدایت رشد استخوان کمک کند.

ورزش

برای اکثر افراد مبتلا به زانوی پرانتزی ورزش می‌تواند به صاف شدن زانوی فرد کمک کند. پزشک یا فیزیوتراپ شما می‌تواند راه رفتن شما را ارزیابی کند و تمریناتی را که برای تقویت پا، باسن و عضلات ران انجام می‌شود، پیشنهاد کند. کشش‌های خاص ممکن است در از بین بردن علائم مفید باشد. تمرینات تقویت کننده ممکن است ساده باشد، مانند دراز کردن پا در حالت نشسته یا دراز کشیده. همانطور که شما با یک تمرین ورزشی پیشرفت می‌کنید، می‌توانید وزنه‌های پا را افزایش دهید تا تمرینات موثرتر شود. به عنوان مثال: ساید استپ آپ، تمرین لانگ درجا، تمرین پل تک پا.

ورزش پلانک پهلو

تمرینات پلانک پهلو موجب تقویت عضلات آبداکتور کشاله ران در قسمت خارجی ران می‌شود. این عضلات به بیرون کشیدن و دور کردن زانو و ران از پوزیشن والگوس کمک می‌کنند. پلانک پهلو را می‌توان با دراز کشیدن روی پهلوی آسیب دیده در حالی که پاها روی هم قرار گرفته‌اند، انجام داد. در این حالت ساعد روی زمین و آرنج به موازات شانه قرار می‌گیرند. باسن از روی زمین بلند می‌شود و سپس به آرامی، بدون چرخش رو به جلو یا عقب، مجددا روی زمین قرار می‌گیرد.

استپ آپ پهلو

استپ آپ جانبی نیز باعث تقویت عضلات آبداکتور ران می‌شود. علاوه بر این، این تمرین روی عضلات چهارسر ران کار می‌کند، که به حفظ هماهنگی مناسب زانو کمک می‌کند و ثبات مفصل را افزایش می‌دهد. این کار با ایستادن در یک سمت در کنار یک استپ و با قرار دادن یک پا روی استپ انجام می‌شود. پوزیشن عمودی حفظ می‌شود و پای دیگر به آرامی بلند می‌شود و دوباره به زمین برمی‌گردد. مهم است که از فراتر رفتن زانوی درگیر از انتهای پنجه و یا رسیدن به موقعیت والگاس در هنگام تمرین اجتناب کنید. برای اطمینان از موقعیت مناسب زانو، می‌توانید از یک آینه استفاده کنید.

تمرین لانگ ایستا

تمرینات لانگ ثابت نیز روی عضلات چهارسر ران کار می‌کند و به جلوگیری از زاویه‌دار شدن زانو به سمت داخل کمک می‌کند. این کار با برداشتن یک گام بزرگ در حالی که در موقعیت ایستاده قرار دارید، انجام می‌شود. هنگامی که این کار انجام می‌شود، هر دو زانو خم می‌شوند به طوری که گویی برای رساندن زانو به زمین تلاش می‌کنید. در نهایت، زانوها به حالت ایستاده عقب می‌آیند. در حین انجام این تمرین، زانوی رو به جلو نباید از انتهای انگشتان پا و یا موقعیت والگوس جلوتر بزند.

تمرین پل تک پا

تمرین پل تک پا به تقویت عضلات سرینی و روتاتور خارجی در باسن کمک می‌کند. این ماهیچه‌ها با چرخش درونی ران که به همراه زانوی ضربدری ایجاد می‌شود، مقابله می‌کنند. این تمرین با دراز کشیدن به پشت با زانوهای خم و پاها روی زمین انجام می‌شود. با سفت کردن عضلات شکم، باسن از روی زمین بلند می‌شود. سپس یک پا از زمین برداشته می‌شود و در حالی که پای خود را بالا می‌برید زانو راست می‌شود. سپس باسن به آرامی به زمین بر می‌گردد.

جراحی

هنگامی که زانوی پرانتزی شدید است یا زمانی که تمرین برای تسکین درد و تثبیت زانوی شما کافی نیست، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. برای افراد جوان‌تر، یک صفحه فلزی کوچک که در زانوی آنها قرار می‌گیرد، می‌تواند به رشد مستقیم آینده استخوان کمک کند. این عمل جزئی، جراحی رشد هدایت شده نامیده می‌شود. هنگامی که رشد استخوان تصحیح شد، ورق برداشته می‌شود.  بزرگسالان ممکن است از یک استئوتومی استفاده کنند. این جراحی از صفحات فلزی دائمی برای حفظ استخوان‌ها استفاده می‌کند. این جراحی می‌تواند استخوان‌های پا شما را تنظیم کند و زانوهای شما را مجددا صاف کند. جراحی جایگزینی زانو نیز گزینه‌ای برای افراد مسن است.

چشم انداز زانوی پرانتزی چیست؟

---

در اغلب موارد، والدین می توانند انتظار داشته باشند که عارضه زانوی پرانتزی در کودک تا سن 8 سالگی از بین برود. برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به زانوی پرانتزی، دوره‌ای از فیزیوتراپی و تمرینات می‌تواند به صاف کردن مجدد زانو کمک کند. همچنین می‌تواند عضلات اطراف را تقویت کرده و از عوارض تخریب تنشی به دیگر مفاصل جلوگیری کند. اگر این تلاش‌ها موثر واقع نشود، ممکن است جراحی انجام شود تا زانوها مجددا صاف شوند. در زمان عدم درمان این ناهنجاری زانوی می‌تواند باعث درد و مشکلات در عملکرد شود. یک مطالعه نشان داد که بزرگسالان مبتلا به زانوی پرانتزی بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند.

“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.”