کمر درد شدید ناشی از کم تحرکی و بد نشستن: درمان با فیزیوتراپی
کمردرد اختلالی است که تقریبا همه ما در مراحل مختلف زندگی خود آن را تجربه کرده‌ایم و یکی از دلایل بسیار شایع برای نرفتن به سر کار است. کمر درد عمدتا قسمت پایین کمر را درگیر میکند اما خبر خوبی که وجود دارد این است که در اکثر موارد عامل ایجاد کننده درد، مسئله حادی نیست و طی مدت چند روز یا چند هفته برطرف میشود اما برخی دیگر از علایم کمردرد میتواند بسیار جدی باشد و باید به پزشک مراجعه کرد تا به طور کامل ناحیه کمر مورد ارزیابی و معاینه قرار بگیرد. این مقاله به شما کمک میکند به این نتیجه برسید که چه موقع خود مراقبتی برای تسکین درد کمر کافی است و چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید. وظیفه کمر و ستون فقرات این است که به حفظ قدرت بدن برای ایستادن کمک کند، از ستون فقرات که یک ناحیه بسیار حساس است و از ریشه حساب محافظت نماید، و در عین حال یک ساختار انعطاف پذیر را به وجود بیاورد که به حرکت در تمام جهات کمک نماید. اما برخی از نقاط مختلف ستون فقرات میتواند باعث بروز درد کمر از قبیل التهاب ریشه عصب بزرگ شود که تا دست و پاها امتداد میابد، التهاب اعصاب کوچک درون ستون فقرات، کشیدگی عضلات بزرگ کمر، همچنین آسیب دیدگی دیسک، استخوان، مفاصل و رباط‌های ستون فقرات را به وجود بیاورد. درد شدید کمر میتواند به صورت ناگهانی و یا به تدریج طی مدت چند روز تا چند هفته شروع شود. درد مزمن کمر تحت عنوان دردی که بیش از سه ماه طول میکشد توصیف می‌گردد.
اکثر افراد در طول زندگی خود دچار کمردرد شده‌اند. دلایل متعددی برای بروز درد کمر وجود دارد که برخی از آنها به خود فرد و عادات نامناسب او در زندگی ارتباط دارند. سایر مواردی که باعث بروز درد کمر میشوند عبارتند از: تصادفات خودرویی و موتورسیکلت، کشیدگی عضلات، آسیب دیدگی ناشی از ورزش کردن. اگرچه دلایل متعددی برای بروز درد کمر وجود دارد در اکثر موارد علائم یکسانی را ایجاد می‌کنند. در صورتی که درد کمر به صورت خود به خود بهبود نیابد پزشک از روش‌های مختلف درمانی برای تسکین این ناحیه استفاده میکند و از ورزش درمانی، فیزیوتراپی و دارو درمانی و مواردی از این قبیل بهره میگیرد. ممکن است پزشک تصمیم بگیرد برای تسکین درد کمر و رفع التهاب از تزریق دارو استفاده کند. معمولاً در این حالت از تزریق استروئید و داروی بیحس کننده استفاده میشود. به خاطر داشته باشید که تزریق این داروها فقط به برخی از بیماران کمک میکند و برای همه‌ی آنها کارآمد و اثرگذار نیست.
آناتومی کمر به چه صورت است؟
در تصویر زیر ساختار بخش‌های مختلف ستون فقرات را مشاهده می‌کنید:
ستون فقرات شما از ۲۴ استخوان مجزا ساخته شده است که مهره نام دارد و توسط تعدادی رباط و بافت نرم به هم متصل شده‌اند. قسمت پایین ستون فقرات شما به سارکوم متصل شده است که سارکوم بخشی از لگن محسوب میشود. انحنا، ظاهر و اندازه متفاوت مهره‌ها در کنار دیسک بین مهره‌ای باعث شده است که وزن بدن به طور مساوی روی تمام ستون فقرات تقسیم شود و انعطاف پذیری لازم برای خم کردن و چرخش کمر را به وجود بیاورد. یک مجموعه پیچیده از عضلات به ستون فقرات متصل شده‌اند که به حفظ ظاهر و انحنای آن کمک می‌کنند، آن را در بهترین حالت ممکن نگه می‌‌دارند و به صاف ایستادن بدن کمک می‌نمایند. طناب نخاعی از بخش مرکزی هر یک از این مهره‌ها عبور میکند. طناب نخاعی تا قسمت پایین کمر امتداد می‌یابد و سپس به مجموعه‌ای از چند رشته که ریشه‌های اعصاب کمری و خاجی (دم اسب) نام دارد تبدیل میشود. در هر قسمت از هر مهره، اعصاب نخاعی قرار دارند که از طناب نخاعی شروع میشوند و وظیفه ارسال سیگنال‌های مختلف بین مغز و نقاط خاصی از بدن را بر عهده دارند. درد کمر ویژگی‌های مختلفی دارد و میتواند به صورت زیر بروز کند:
- درد میتواند دائمی یا منقطع باشد یا فقط هنگام انجام دادن برخی از کارهای خاص یا حالت‌های ویژه ایجاد شود.
- ممکن است درد در یک نقطه از بدن بماند یا آن که به سایر نقاط بدن انتشار یابد.
- ممکن است درد مبهم و تیر کشنده باشد و با احساس سوزش همراه شود.
- ممکن است مشکل شما در ناحیه گردن یا پایین کمر ایجاد شده باشد اما درد به پاها، ساق، دست، یا بازو انتشار یابد.
چه عواملی باعث بروز درد کمر میشوند؟
شایع‌ترین علت بروز درد کمر به ویژه درد پایین کمر به نامناسب بودن حالت بدن و تحرک نداشتن ارتباط دارد. این مسئله بیشتر در افرادی که به مدت طولانی می‌نشینند ایجاد میشود. از این حالت تحت عنوان کمردرد مکانیکی یاد میشود که یک عارضه جدی و حاد نیست. احساس درد دائمی یا درد مزمن در قسمت کمر بسیار ناراحت کننده است. انجام دادن فیزیوتراپی برای درمان دردهای مکانیکی سودمند است. علاوه بر حفظ حالت مناسب بدن و انجام دادن تمرینات ورزشی و روش‌های خود درمانی، درد پایین کمر باید طی مدت چند روز تا چند هفته بهبود یابد. اما گاهی اوقات دلایل بسیار پیچیده برای بروز درد کمر وجود دارد که عبارتند از: لغزش دیسک، گیر افتادگی مفصل، اسپوندیلیت آنکیلوزان، پوکی استخوان، آرتروز ستون فقرات یا شکستگی مهره که به ارزیابی و معاینه دقیق نیاز دارد.
درد کمر به حالت نامناسب بدن ارتباط دارد
به طور کلی حالت مناسب بدن به علت ضعیف بودن یا عدم تعادل عضلات مرکزی به وجود می‌آید، عضلات مرکزی به حفظ حالت صحیح بدن کمک می‌کنند. در صورتی که این عضلات ضعیف باشند حفظ ستون فقرات در حالت صحیح به ویژه در هنگام نشستن به مدت طولانی کار دشواری خواهد بود. در نهایت فشار زیادی به ساختار های نرم اطراف ستون فقرات وارد میشود که خود را به صورت درد مبهم در قسمت پایین کمر نشان می‌دهد. اما در صورتی که از میزان فشار اضافه کاسته نشود در نهایت باعث ایجاد درد و خشکی این ناحیه خواهد شد. عضلات دیگری نیز در بروز درد کمر و حالت نامناسب بدن نقش دارند. به عنوان مثال عضلات اصلی پا که عضلات همسترینگ و عضلات چهار سر ران نام دارند به علت عدم تحرک، نشستن یا رانندگی به مدت طولانی دچار سفتی و خشکی میشوند. در نتیجه فشار بسیار زیادی به این عضلات وارد میشود و باعث میشود لگن از محل اصلی خود خارج گردد و فشار زیادی به قسمت پایین کمر وارد میشود. نشستن به مدت طولانی باعث میشود که فشار زیادی به قسمت پایین کمر وارد شود و در نتیجه بیمار دچار درد بسیار زیادی خواهد شد.
چه عوامل دیگری میتواند باعث بروز درد کمر شود؟
- بیرون زدگی دیسک ناحیه لومبر: در این عارضه هسته مرکزی دیسک به سمت بیرون هدایت میشود و باعث التهاب ریشه اعصاب مجاور و در نهایت بروز سیاتیک خواهد شد.
- تنگی کانال نخاعی در ناحیه لومبر: در این حالت کانال نخاعی به علت تحلیل رفتن دچار تنگی میشود که این فرآیند باعث میشود فشار زیادی به ریشه عصب وارد گردد و در نتیجه باعث بروز سیاتیک خواهد شد.
- بیماری تحلیل برنده دیسک: با تحلیل رفتن دیسک دامنه حرکات ستون فقرات کاهش می‌یابد این امر باعث التهاب ریشه عصب و بروز سیاتیک خواهد شد.
- لیز خوردگی مهره: شکستگی کوچک مهره باعث میشود که به سمت جلو حرکت کند و این عارضه بیشتر در قسمت تحتانی ستون فقرات ایجاد میشود که در این حالت عصب تحت فشار قرار میگیرد و باعث بروز درد پایین کمر و درد پا میشود.
- استئوآرتریت: به بیماری تحلیل برنده مفاصل کوچک فاست در قسمت پشت ستون فقرات گفته میشود که باعث بروز درد کمر و کاهش انعطاف پذیری آن خواهد شد این عارضه میتواند باعث ایجاد تنگی کانال نخاعی ناحیه لومبر و تحت فشار قرار گرفتن اعصاب این ناحیه شود.
شناسایی اختلالات زمینه‌ای که باعث بروز درد پایین کمر میشود اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا انتخاب روش‌های درمانی اغلب بر اساس علت بروز درد کمر انجام میشوند.
علائم و نشانه‌های درد پایین کمر شامل چه مواردی است؟
درد پایین کمر در ابتدا خود را به صورت درد خفیف نشان می‌دهد که به طور طبیعی با خشکی ناحیه لومبر همراه است. انجام دادن تمرینات ورزشی سبک یا خودداری از نشستن به مدت طولانی و تلاش برای راه رفتن باعث میشود که علائم ایجاد شده تسکین یابند اما در صورتی که به علائم بیماری توجه نشود به درد مزمن تبدیل خواهد شد و همچنین میزان خشکی این ناحیه افزایش می‌یابد. به طور کلی ممکن است علائم این عارضه به غیر از حالت نامناسب بدن به اختلالات دیگری از قبیل لغزش دیسک، شکستگی مهره، گیر افتادگی مفصل فاست یا تحت فشار بودن ریشه عصب ارتباط داشته باشد و شما با علائم و نشانه‌های زیر مواجه شوید:
- احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در ناحیه باسن یا پا و ساق
- انتشار درد به کمر یا قسمت جلوی پا
- درد بسیار شدید به ویژه هنگام خم شدن به سمت جلو
- افزایش میزان خشکی در قسمت پایین کمر
این علائم باید به درستی توسط متخصص فیزیوتراپی ارزیابی شوند تا پزشک بتواند علت بروز درد کمر را تشخیص دهد و یک روش درمانی مناسب را برای کنترل درد پیشنهاد کند. درصد بسیار کمی از درد کمر در پی اختلالات بسیار جدی از قبیل سندروم دم اسب ایجاد میشوند که در این عارضه اعصاب قسمت تحتانی طناب نخاعی تحت فشار قرار می‌گیرند. در صورتی که با هر یک از علائم زیر مواجه شدید باید فوراً به پزشک مراجعه نمایید:
- در صورتی که هنگام نشستن یا راه رفتن دچار مشکل شدید.
- در صورتی که کنترل عملکرد مثانه یا روده خود را از دست دادید یا دچار بی حسی این ناحیه شدید.
- در صورتی که سابقه ابتلا به پوکی استخوان یا سرطان را دارید.
- در صورتی که درد کمر با تب یا کاهش غیرعادی وزن همراه شود.
فاکتورهای خطر در بروز درد کمر شامل چه مواردی است؟
افرادی که یک یا چند مورد از فاکتورهای زیر را داشته باشند بیشتر در معرض خطر درد کمر قرار می‌گیرند:
- پیری و بالا رفتن سن: با گذر زمان و بالا رفتن سن، تحلیل رفتن ستون فقرات میتواند باعث بروز اختلالاتی نظیر تحلیل رفتن دیسک و تنگی کانال نخاعی شود که درد گردن و کمر را به دنبال خواهد داشت. این امر بدین معنا است افرادی که ۳۰ یا ۴۰ سال به بالا سن دارند بیشتر از افراد جوان در معرض ریسک درد کمر قرار خواهند گرفت. افرادی که ۳۰ تا ۶۰ سال سن دارند بیشتر در معرض اختلالات مرتبط با دیسک قرار دارند افرادی که ۶۰ سال به بالا سن دارند بیشتر دچار درد ناشی از استئوآرتریت خواهند شد.
- ژنتیک: شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی از انواع اختلالات ستون فقرات زمینه ژنتیکی دارند به عنوان مثال به نظر می‌رسد که بیماری تحلیل برنده دیسک در زمره این نوع اختلالات قرار دارد.
- فعالیت شغلی سنگین: هریک از مشاغلی که با انجام حرکات تکراری و خم شدن و برداشتن اجسام سنگین همراه باشد باعث آسیب دیدگی کمر خواهد شد. کارگران ساختمانی و پرستاران بیشتر در معرض خطر آسیب دیدگی کمر قرار دارند. برخی از مشاغلی که نیازمند ایستادن به مدت طولانی ( مانند افراد نانوا ) یا نشستن به مدت طولانی ( مانند افراد توسعه دهنده نرم افزار) است فشار زیادی را به کمر وارد میکند و باعث میشود فرد در معرض خطرات بیشتری قرار بگیرد.
- نداشتن تحرک در زندگی: تمرین نکردن به صورت منظم باعث میشود که ریسک بروز درد پایین کمر و ریسک شدید شدن درد افزایش یابد.
- چاقی و اضافه وزن: چاقی باعث میشود که فشار زیادی به ناحیه کمر و سایر مفاصل بدن از قبیل زانو وارد شود که این امر یک فاکتور خطر برای بروز برخی از انواع علائم درد کمر محسوب میشود.
فیزیوتراپی میتواند به طور موثر به درمان درد کمر بپردازد
طرز کمر یک تجربه چالش برانگیز است تعداد زیادی از افرادی که دچار این عارضه میشوند می‌توانند از طریق فیزیوتراپی به درمان مشکل خود بپردازند. فیزیوتراپی برای درد کمر یک تمرین گسترده است که مستلزم آموزش و تمرین مناسب و کسب تجربه می‌باشد.
درمان دستی نیز میتواند به تسکین درد کمر کمک کند
از درمان دستی برای درمان یخ زدگی و گیر افتادگی مفاصل و کمک به حرکت مجدد آنها استفاده میشود. این روش به بدن کمک میکند بتواند مجددا توانایی حرکتی خود را به دست بیاورد. درمان دستی میتواند کمک شایانی به بهبود دامنه حرکات بدن نماید.
طب سوزنی میتواند به تسکین درد کمک کند
سالیان بسیار زیادی است که از طب سوزنی برای تحریک عمیق رشته‌های عضلانی قسمت پایین کمر برای تسکین درد استفاده میشود. تحریک عضلانی از قبیل طب سوزنی باعث افزایش جریان خون و بهبود ارتباط عصبی در موضع دردناک میشود.
تزریق دارو یک روش دیگر برای رهایی از درد کمر است
در صورتی که درد کمر از بین نرود پزشک از همه روش‌های موجود از قبیل ورزش درمانی، فیزیوتراپی و دارو درمانی برای کمک به بیمار استفاده میکند. تزریق دارو برای تسکین درد و التهاب کمر بخشی از این فرآیند درمانی است. معمولاً در تزریق دارو به کمر از داروی استروئیدی و بیحسی استفاده میشود. به خاطر داشته باشید که اگرچه تزریق دارو به برخی از افراد کمک میکند در برخی دیگر باعث تسکین درد نخواهد شد. تزریق دارو به کمر میتواند به درمان دو مشکل اصلی در خصوص درد کمر کمک کند.
برای انجام کارهای خود در حالت مناسب قرار بگیرید
انجام تمرینات تقویت کننده عضله بپردازید
انجام دادن برخی از تمرینات ورزشی زیر نظر متخصص با تجربه و آموزش دیده فیزیوتراپی باعث میشود که قدرت عضلات مرکزی بهبود یابد و به تدریج درد مزمن کمر کاهش پیدا کند. ممکن است انجام این تمرینات کمی زمان ببرد اما به تدریج باعث قوی شدن بدن و عضلات کمر و در نهایت رفع درد شدید کمر خواهد شد. متخصص فیزیوتراپی در ابتدا به ارزیابی انعطاف پذیری شما می‌پردازد، دامنه حرکات بدن شما را بررسی میکند و علل تشدید درد را تعیین می‌نماید سپس یک برنامه ورزشی مناسب را مطابق با شرایط شما طراحی میکند که به تقویت عضلات مرکزی، بهبود پایداری و بهبود حالت مناسب بدن کمک می‌نماید.
- التهاب یا آسیب دیدگی عصب که معمولا در ناحیه گردن یا قسمت پایین کمر می‌دهد و پزشکان به این وضعیت رادیوکلوپاتی می‌گویند در محل ستون فقرات به وجود می‌آید. در این عارضه درد تیر کشنده از قسمت پایین کمر شروع میشود و تا یکی یا هر دو پا انتشار می‌یابد یا از ناحیه گردن شروع میشود و تا دست‌ها امتداد می‌یابد. فتق دیسک میتواند باعث بروز این عارضه شود.
- تنگی کانال نخاع به این معنا است که ستون فقرات در یک ناحیه دچار تنگی شده است این عارضه زمانی رخ می‌دهد که یکی از دیسک‌های ستون فقرات تحت فشار قرار بگیرد یا آنکه زائده استخوانی به درون آن فضا فرو برود، گاهی اوقات تومورهای ستون فقرات به این ناحیه فشار وارد می‌کنند. تنگی کانال نخاع باعث میشود که اعصاب داخلی تحت فشار قرار بگیرند این امر معمولاً باعث بروز درد پا یا باسن میشود. در این حالت ممکن است شما دچار درد کمر نیز شوید یا اصلا چنین دردی را احساس نکنید. ممکن است درد ناشی از تنگی کانال نخاع در هنگام انجام دادن برخی از فعالیت‌های جسمانی بدتر شود یا هنگامی که به سمت جلو خم می‌‌شوید تسکین یابد. پزشک برای سایر انواع درد کمر تزریق دارو را تجویز میکند. گاهی اوقات پزشک از این داروها برای تشخیص علت اصلی بروز درد استفاده میکند.
انواع تزریق کمر شامل چه مواردی است؟
- تزریق برای مسدود کردن عصب: در این حالت پزشک دارو را به درون محیط اطراف عصب تزریق میکند و از داروی بیحسی نیز بهره میگیرد. معمولاً از داروی بیحس کننده لیدوکائین استفاده میشود. پس از تزریق دارو برای مسدود کردن عصب شما فوراً بی حس شدن کمر و از بین رفتن درد را احساس خواهید کرد که این حالت پس از چند ساعت از بین می‌رود.
- تزریق اپیدورال: اپیدورال به معنای محیط اطراف طناب نخاعی است. در این روش پزشک از داروی استروئیدی که کورتیکواستروئید نام دارد و داروی بیحس کننده استفاده میکند. هنوز میزان کارآمدی و اثرگذاری آنها به درستی مشخص نیست. معمولاً اثرگذاری آنها فقط چند ساعت طول میکشد و کمی باعث تسکین درد میشوند. بنابراین تزریق اپیدورال روش نیست که شما بتوانید به مدت طولانی از آن استفاده کنید و در صورتی درد کمر شما به صورت ناگهانی شروع شود پزشک استفاده از روش‌های دیگر را پیشنهاد خواهد کرد.
“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.”