بیماری پارکینسون نوعی اختلال پیشرونده سیستم عصبی است که بر توانایی حرکتی اثر می‌گذارد. پارکینسون به تدریج شروع می‌شود و نقطه آغاز آن گاهی رعشه خفیف فقط یک دست است. پارکینسون حرکات را مختل می‌کند. اگرچه رعشه بارزترین نشانه پارکینسون است، اما این اختلال باعث سفتی عضلات و کندی حرکات نیز می‌شود. در مراحل اولیه پارکینسون، حالت‌ها و احساسات بر صورت نقش نمی‌بندد یا بازوها هنگام راه رفتن تاب نمی‌خورند. لحن حرف زدن نیز شل و نرم و نامفهوم می‌شود. علائم بیماری پارکینسون به موازات پیشرفت عارضه شدیدتر می‌شود.
علت بروز بیماری پارکینسون چیست؟
در اثر ابتلا به بیماری پارکینسون، سلول‌های عصبی خاصی (نورون) در مغز به تدریج از بین می‌رود یا می‌میرد. بسیاری از علائم پارکینسون نتیجه از بین رفتن نورون‌هایی است که حامل شیمیایی مغز، موسوم به دوپامین، را تولید می‌کنند. زمانی که میزان دوپامین کاهش می‌یابد، فعالیت مغز غیرعادی می‌شود و نشانه‌های پارکینسون بروز می‌یابد. علت بیماری پارکینسون مشخص نیست، اما به نظر می‌آید که عامل‌های زیر در ابتلا به آن نقش داشته باشد:
- ژنتیک: پژوهشگران جهش‌های ژنتیک خاصی را عامل ابتلا به پارکینسون می‌دانند، اما به جز موارد نادری که بسیاری از اعضاء خانواده دچار مریضی پارکینسون باشد، این جهش‌ها شیوع بالایی ندارد. با این حال ظاهراً تنوع ژنتیکی احتمال ابتلا به پارکینسون را افزایش می‌دهد، البته این احتمال به ازای هر یک از این عوامل ژنتیکی تنها مقدار کمی افزایش می‌یابد.
- محرک‌های محیطی: قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا عامل‌های محیطی احتمال ابتلا به پارکینسون را افزایش می‌دهد، البته این افزایش جزئی است.
پژوهشگران متوجه شده‌اند که تغییرات بسیاری در مغز بیماران مبتلا به مریضی پارکینسون رخ می‌دهد، البته دلیل بروز این تغییرات مشخص نیست. درهر حال تغییرات زیر در مغز مشاهده می‌شود:
- وجود جسم لویی: توده‌های خاص داخل سلول‌های مغز مارکرها (نشانگرها)ی میکروسکوپی پارکینسون هستند. این توده‌ها را اصلاحاً جسم لویی گویند، پژوهشگران معتقدند که اجسام لویی راهنمای ارزشمندی برای پی بردن به علت پارکینسون هستند.
- آلفا سینوکلئین داخل اجسام لویی وجود دارد: اگرچه مواد بسیاری داخل جسم لوئی وجود دارد، اما دانشمندان مهم‌ترین آنها را پروتئین طبیعی و شایعی به نام آلفا سینوکلئین (A-synuclein) می‌دانند. این پروتئین داخل تمام اجسام لویی و به صورت توده‌ای وجود دارد که سلول‌ها قادر به متلاشی کردن آن نیستند. بررسی در زمینه آلفا سینوکلئین‌ها موضوع اصلی پژوهش‌های مرتبط با بیماری پارکینسون است.
علائم بیماری رعشه چیست؟
نشانه‌ها و علائم پارکینسون در تمام بیماران یکسان نیست. نشانه‌های اولیه خفیف و نامحسوس است. علائم غالباً از یک طرف بدن شروع می‌شود و معمولاً، حتی پس از درگیر شدن کل بدن، در همان سمت شدیدتر است. نشانه‌ها و علائم بیماری پارکینسون به شرح زیر است:
- رعشه: لرزش یا رعشه معمولاً از یکی از دست‌ها یا پاها، غالباً دست یا انگشتان دست شروع می‌شود. بیمار انگشت شست و سبابه را مدام روی هم می‌مالد، این رعشه به رعشه پیچیدن قرص (pill-rolling) موسوم است. لرزیدن یک دست، حتی هنگام استراحت، یکی از ویژگی‌های بارز پارکینسون است.
- کندی حرکات (برادی کینزی): پارکینسون به مرور توانایی حرکتی را کاهش می‌دهد و حرکات را آهسته می‌کند، در نتیجه انجام فعالیت‌های ساده دشوار و زمان‌بر می‌شود. گام‌های بیمار کوتاه‌تر می‌شود یا بیمار به سختی از روی صندلی بلند می‌شود. همچنین بیمار پایش را هنگام راه رفتن می‌کشد و به سختی حرکت می‌کند.
- سفتی عضلات: احتمال سفتی عضلات هر نقطه از بدن وجود دارد. سفتی و گرفتگی عضلات دامنه حرکتی را محدود می‌کند و به درد دامن می‌زند.
- وضعیت اندامی نامناسب و مشکلات تعادلی: بدن بیمار حالت خمیده و قوز کرده پیدا می‌کند و با مشکلات تعادلی روبرو می‌شود.
- انجام نشدن حرکات خودکار: توانایی بیمار برای انجام حرکات ناخودآگاهی مانند پلک زدن، لبخند زدن یا تاب دادن بازوان هنگام راه رفتن، کاهش می‌یابد.
- تغییرات گفتار: بیمار در اثر ابتلا به پارکینسون با مشکلات گفتاری روبرو می‌شود. بیمار نامفهوم، شل و سریع حرف می‌زند و قبل از شروع به صحبت کردن تردید دارد. همچنین لحن گفتار یکنواخت است و فراز و فرود ندارد.
- تغییرات نوشتاری: نوشتن برای بیمار دشوار می‌شود و دستخط بیمار ریز می‌شود.
عامل‌های خطر
عامل‌های خطر پارکینسون و لرزش دست و پا عبارت است از:
- سن: جوانان به ندرت دچار پارکینسون می‌شوند. پارکینسون معمولاً در دوران میانسالی یا سالمندی شروع می‌شود و احتمال ابتلا به آن با افزایش سن نسبت مستقیم دارد. افراد معمولاً حوالی 60 سالگی یا بالاتر دچار پارکینسون می‌شوند.
- وراثت: چنانچه یکی از بستگان نزدیک مبتلا به پارکینسن باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در خانواده بالا می‌رود. البته احتمال ابتلا به پارکینسون در این حالت باز هم ناچیز است، مگر آن که چندین نفر در یک خانواده پارکینسون داشته باشند.
- جنسیت: پارکینسون در میان آقایان شیوع بالاتری دارد.
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی: قرار گرفتن مستمر در معرض آفت‌کش‌ها و سموم کشاورزی احتمال ابتلا به پارکینسون را اندکی افزایش می‌دهد.
عوارض
بیماری پارکینسون و لرزش دست و پا غالباً عوارض متعددی را به دنبال دارد که عموماً قابل درمان هستند:
- مشکلات مرتبط با فکر کردن: بیمار با مشکلات شناختی (دیوانگی) روبرو می‌شود و فکر کردن برایش دشوار می‌شود. البته این عوارض در مراحل پیشرفته بیماری بروز می‌یابد. این مشکلات شناختی به دارو واکنش نشان نمی‌دهند.
- افسردگی و تغییرات عاطفی: بیماران مبتلا به پارکینسون دچار افسردگی می‌شوند. چنانچه افسردگی درمان شود، کنار آمدن با دیگر مشکلات و چالش‌های پارکینسن آسان‌تر خواهد شد. همچنین بیمار با تغییرات حسی و عاطفی، مانند ترس، اضطراب یا بی‌انگیزگی روبرو می‌شود. پزشک دارو برای درمان این علائم تجویز می‌کند.
- اختلالات بلع: در اختلالات بلع، با پیشرفت کردن بیماری، بلع برای بیمار دشوار می‌شود. چون بلع دشوار شده است، بزاق در دهان جمع می‌شود و از دهان بیرون می‌ریزد.
- اختلال‌ها و مشکلات خواب: بیماران غالباً با مشکلات خواب روبرو می‌شوند، برای مثال بیمار بارها نیمه شب از خواب بیدار می‌شود، صبح‌ها زود بیدار می‌شود یا در طول روز به خواب می‌رود. اختلال حرکت سریع چشم در خواب نیز یکی از عوارض پارکینسون است که به تناسب رویای دیده شده بروز می‌یابد. مصرف دارو به رفع این اختلال کمک می‌کند.
- مشکلات مثانه: ناراحتی‌های مثانه، مانند بی‌اختیاری ادرار یا سخت ادرار کردن، نیز از عوارض پارکینسون و بیماری رعشه است.
- یبوست: بسیاری از بیماران مبتلا به پارکینسون، به دلیل آهسته شدن حرکات دستگاه گوارش، دچار یبوست می‌شوند.
همچنین بیماران دچار علائم زیر می‌شوند:
- تغییرات فشار خون: بیمار هنگام ایستادن، به دلیل افت ناگهانی فشار خون (هیپوتانسیون ارتواستاتیک یا افت فشار خون وضعیتی) دچار سرگیجه می‌شود.
- اختلال حس بویایی: اختلالات بویایی نیز از عوارض پارکینسون است. بیمار نمی‌تواند بوهای مختلف را از هم تمییز دهد یا بین بوهای مختلف فرق بگذارد.
- درد: بسیاری از بیماران دچار پارکینسون از درد رنج می‌برند. این درد ممکن است منحصر به بخش خاصی از بدن باشد یا در تمام بدن پخش شود.
- خستگی: بسیاری از بیماران دچار پارکینسون و بیماری رعشه انرژی کافی ندارند و دچار خستگی می‌شوند، علت این خستگی مزمن مشخص نیست.
- اختلالات جنسی: عملکرد یا میل جنسی برخی بیماران کاهش می‌یابد.
برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید