تشخیص علائم ام اس با ام آر آی و درمان گیاهی علائم و عوارض بیماری ms
معمولا تشخیص بیماری ام اس فرآیندی پیچیده است، زیرا با انجام یک آزمایش نمی‌توان به یقین گفت بیمار به ام اس مبتلا است. در ابتدا بایستی سایر علائم نامربوط به بیماری ام اس از گزینه‌های احتمالی خط زده شوند. همچنین با یک بار مبتلا شدن به علائمی شبیه به مالتیپل اسکلروزیس نباید سریعا آن را به ام اس نسبت دهید. بیماری باید با اطمینان کامل تشخیص داده شود و دست‌کم علائم در دو مرحله جداگانه بروز کنند، با این حال واجب است عکسبرداری ام آر آی هم به منظور تایید علائم بیماری ام اس در دستور کار قرار گیرد. درحال‌حاضر هیچ نوع درمان قطعی برای مولتیپل اسکلروزیس وجود ندارد، اما امکان برطرف کردن و درمان علائم بیماری با مصرف دارو و سایر گزینه‌های درمانی میسر است.
روش‌های تشخیص مالتیپل اسکلروزیس
برخی آزمایشات جهت تشخیص و تایید بیماری MS در زیر آمده است.
آزمایش عصب شناختی
متخصص مغز و اعصاب طی این آزمایش به دنبال هر گونه ناهنجاری، تغییر یا ضعف در بینایی، حرکات چشم، استقامت دست و پا، توانایی‌های حفظ تعادل و هماهنگی اندام، گفتار و عکس العمل‌های غیرارادی بیمار می‌گردد. پزشک با این کار می‌تواند تشخیص دهد آیا آسیب عصبی به گونه‌ای هست که مالتیپل اسکلروزیس را در پی داشته باشد یا خیر.
اسکن ام آر آی
این نوع عکسبرداری کاملا بدون درد است و از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی به منظور ثبت تصاویر واضح از قسمت‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. این عکسبرداری نشان می‌دهد آیا غلاف میلین (لایه‌ای که عصب‌ها را احاطه کرده است) در ناحیه مغز و طناب نخاعی دچار آسیب یا عارضه‌ای شده است یا خیر. فهمیدن این موضوع به تشخیص دقیق بیماری ام اس در اکثر بیماران کمک می‌کند. دستگاه اسکنر ام آر آی استاندارد به یک لوله یا تونل بزرگ شباهت دارد. این دستگاه کمی پرسروصدا است و هنگامی‌که اسکن برخی بیماران دچار ترس و اضطراب می‌شوند. اگر این موضوع شما را نگران می‌کند حتما متخصص مغز و اعصاب را در جریان بگذارید.
دستگاه‌های اسکنر جدید از عملکرد سریعتری نسبت به اسکنرهای قدیمی برخوردار هستند و بیشتر بیماران فرآیند اسکن را بدون مشکل به پایان می‌رسانند.
تست پتانسیل تحریکی
چندین نوع تست پتانسل تحریکی در دسترس قرار دارند. شایع‌ترین نوع این تست به ارزیابی عملکرد چشم می‌پردازد. روش تست به این صورت است که الگوهای نوری در مقابل چشم بیمار قرار داده می‌شوند و همزمان امواج مغزی را با وصل کردن الکترودهای کوچک و چسبناکی به مغز اندازه‌گیری می‌کنند. این تست کاملا بدون درد است و نشان می‌دهد آیا سرعت دریافت پیام مغزی در حالت نرمال است یا خیر.
پونکسیون یا نمونه‌برداری کمری
این روش درمانی با وارد کردن یک سوزن به داخل قسمت تحتانی مهره کمر و نمونه‌برداری از مایع نخاعی انجام می‌گیرد. این همان مایعی است که مغز و طناب نخاعی را احاطه کرده است و هر گونه تغییر در این مایع ممکن است مشکلاتی برای دستگاه عصبی به همراه داشته باشد. این روش درمانی تحت بیهوشی موضعی انجام می‌شود به طوری‌که بیمار کاملا هوشیار است و تنها ناحیه وارد کردن سوزن به داخل کمر بی‌حس خواهد شد. سپس سلول‌ها و پادتن‌های این نمونه مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا مشخص شود دستگاه ایمنی در حال مقابله با یک عارضه در مغز یا طناب نخاعی بوده است یا خیر. نمونه‌برداری از مایع طناب نخاعی تکنیکی کاملا بی‌خطر است، اما بعضی مواقع ایجاد ناراحتی می‌کند و ممکن است باعث سردردهایی شود که گاها تا چند روز به طول می‌انجامند. اغلب اوقات این روش درمانی جهت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص صحت علائم و نتایج اسکن کاربرد دارد.
آزمایشات خون
معمولا آزمایش خون جهت غیرمحتمل پنداشتن سایر علائم بیماری مانند کمبود ویتامین یا در موارد بسیار نادری بروز عارضه سندروم دویک که با مالتیپل اسکلروزیس اشتباه گرفته می‌شود، کاربرد دارد.
تشخیص نوع بیماری ام اس
به محض تشخیص مالتیپل اسکلروزیس، متخصص مغز و اعصاب قادر است نوع بیماری ام اس را هم شناسایی کند. این تشخیص تا حدود زیادی بر مبنای فاکتورهای زیر صورت می‌پذیرد:
- بررسی الگوی رفتاری علائم: برای مثال آیا مواقعی بوده علائم بیماری وخیم‌تر شده و بعد برطرف شود، یا اینکه در زمان‌هایی علائم بدون وقفه رو به وخامت نهاده است.
- نتایج اسکن ام آر آی: مثلا شواهدی در دسترس هست که ثابت کند دستگاه عصبی در برخی مواقع و جاهای مختلف بدن دچار ضایعه شده است.
با‌اینحال باید بگوییم نوع بیماری ام اس اغلب با گذشت زمان آشکار می‌گردد، زیرا علائم ام اس بسیار ناپایدار و غیر قابل پیش‌بینی هستند. ممکن است تشخیص صحیح مولتیپل اسکلروزیس پیشرونده سال‌ها به طول بینجامد، زیرا این بیماری به‌آهستگی پیشرفت کرده و رو به وخامت می‌رود.
جلوگیری از عود کردن مجدد ام اس
اگر احساس می‌کنید علائم ام اس مجددا در حال عود کردن است، با پرستار یا پزشک متخصص بیماری‌های ام اس تماس حاصل فرمایید. بعضی مواقع ممکن است بروز علائم MS در اثر عارضه‌ای دیگر عود کرده باشد، مانند عفونت، لذا پزشک متخصص می‌بایست سایر دلایل احتمالی را مورد بررسی قرار دهد. معمولا درمان عود کردن علائم ام اس با یکی از دو تکنیک زیر انجام می‌گیرد:
- دوره درمانی 5 روزه مصرف قرص‌های استروئید در منزل
- تزریق داروی استروئید به مدت 3 تا 5 روز در بیمارستان
داروهای استروئید می‌توانند به بهبودی سریع علائم ام اس کمک کنند، اما با گذشت زمان مانع از عود کردن مجدد علائم یا وخیم‌تر شدن بیماری نمی‌شوند. به منظور جلوگیری از اثرات جانبی داروهای استروئید مانند پوکی استخوان، افزایش وزن و دیابت، این داروها فقط به مدت کوتاهی برای بیماران تجویز می‌شوند، هرچند برخی بیماران باز هم دچار این مشکلات و عوارض می‌شوند. در صورت امکان بیش از سه مرتبه در سال از داروهای استروئید استفاده نکنید تا از این طریق ریسک بروز اثرات جانبی آنها به حداقل برسد.
درمان برخی علائم خاص بیماری ام اس
مالتیپل اسکلروزیس ممکن است علائم مختلفی داشته باشد و هر کدام درمان مختص به خود را دارند. در ادامه درباره برخی از روش‌های درمان علائم اصلی بیماری صحبت خواهیم کرد.
خستگی
احساس خستگی در بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس مشاهده می‌شود. درمورد احساس خستگی ناشی از بیماری ام اس ممکن است داروی آمانتادین برای بیمار تجویز شود، هرچند اثرات درمانی این دارو محدود است. همچنین بیمار موظف است به توصیه‌های کلی درخصوص نحوه کنترل خستگی عمل کند، مانند ورزش، داشتن خواب منظم، تکنیک‌های حفظ انرژی بدن و اجتناب از مصرف داروهایی که بر شدت خستگی بیمار می‌افزایند (مانند قرص‌های مسکن). دوره‌ها یا روش‌های تخصصی کنترل خستگی مانند رفتار درمانی می‌تواند به بیماران در جهت رفع احساس خستگی کمک کند.
اختلالات بینایی
معمولا اختلالات بینایی وابسته به مولتیپل اسکلروزیس به خودی خود و ظرف چند هفته برطرف خواهند شد، لذا به درمان ضروری احتیاج ندارند. اگر علائم بیماری بسیار حاد باشند ممکن است برای کمک به تسریع روند بهبودی مقداری داروهای استروئید تجویز گردد.
درصورتیکه دچار مشکلاتی همچون حرکات بی‌اختیار چشم هستید، بعضی مواقع مصرف برخی داروها مانند گاباپنتین موثر واقع می‌شوند. مشکل برخی بیماران مبتلا به دوبینی چشم با مراجعه به یک چشم پزشک برطرف خواهد شد.
خشکی و گرفتگی عضلانی
گرفتگی و خشکی عضلات با روش فیزیوتراپی قابل درمان است. اگر دامنه حرکتی عضلات با مشکل مواجه شده است، انجام برخی حرکات کششی در رفع این نوع گرفتاری‌ها نتیجه‌بخش است. اگر اسپاسم عضلانی حالت مزمن پیدا کرده است، مصرف برخی داروهای آرام‌بخش به بیماران توصیه می‌گردند. معمولا در این مواقع دو داروی باکلوفن یا گاباپتین تجویز خواهند شد، هرچند چندین داروی جایگزین دیگر مانند تیزانیدین، دیازپام، کلونازپام و دانترولن هم عملکردی مشابه دارند. مصرف این داروها همواره با برخی اثرات جانبی نظیر سرگیجه، ضعف، تهوع و اسهال همراه است، لذا در مورد بهترین گزینه حتما با پزشک و یا پرستار متخصص در زمینه بیماری MS مشورت کنید.
اختلالات حرکتی
اغلب اوقات مشکلات حرکتی در اثر اسپاسم و گرفتگی عضلانی بروز می‌کنند، با این حال احتمال رخ دادن آنها بر اثر ضعف عضلانی یا مشکل حفظ تعادل یا سرگیجه هم مطرح است. درصورتیکه به اختلالات حرکتی دچار هستید، شاید بهره‌گیری از اقدامات زیر به شما کمک کند:
- تنظیم یک برنامه تمرینی با نظارت متخصص فیزیوتراپ
- اگر به مشکل حفظ تعادل دچار هستید، اجرای برخی حرکات ورزشی ویژه موسوم به توانبخشی وستیبولار یا دهلیزی کارساز است.
- مصرف برخی داروها جهت رفع سرگیجه و رعشه اندام
- استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا بعضی مواقع ویلچر
- مجهز کردن منزل به بالابر پله
می‌توانید از یک متخصص کاردرمانی جهت ارزیابی منزل و مشاوره گرفتن درخصوص این نوع تجهیزات در منزل کمک بگیرید.
درد نوروپاتیک
درد نوروپاتیک در نتیجه آسیب به عصب‌ها رخ می‌دهد و معمولا دردی شدید و آزاردهنده راه در پی دارد. این نوع درد ممکن است به شکل حساسیت شدید پوستی یا احساس سوزش هم بروز کند. این نوع احساس درد را می‌توان با مصرف داروی گاباپنتین یا کاربامازپین، یا با دارویی موسوم به آمیتریپتیلین مداوا کرد. در قدیم از این دارو به عنوان داروی ضدافسردگی استفاده می شد اما این روزها در جهت رفع درد و احساس ناراحتی کاربرد دارد.
درد عضلانی استخوانی
بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس همواره احساس درد و ناراحتی از ناحیه عضلات و مفاصل بدن می‌کنند. فیزیوتراپ‌ها می‌توانند با ارائه یک سری تکنیک‌های ورزشی یا بهتر کردن وضعیت نشستن کمک خوبی به رفع درد و ناراحتی بیماران کنند. درصورتیکه احساس ناراحتی و درد بیمار مزمن شده باشد احتمالا پزشک داروهای مسکن برای او تجویز خواهد کرد. شاید پزشک استفاده از دستگاه تحریک‌ساز عصب موسوم به دستگاه تنس را هم به بیمار توصیه کند.
اختلال فکری، یادگیری و حافظه‌ای
اگر بیمار گرفتار اختلالات فکری و حافظه‌ای شده باشد، پزشک تمامی روش‌های درمانی را مفصل برای بیمار توضیح داده و در بعضی مواقع در یک فایل تصویری ارائه خواهد کرد تا هیچ گونه ابهامی برای او باقی نماند. بیمار موظف است به یک روان شناس بالینی مراجعه کند تا مشکلات او را ارزیابی کرده و روش‌های لازم جهت کنترل این نوع اختلال‌ها را به او ارائه کند.
مشکلات عاطفی
اگر از اختلال‌های احساسی عاطفی رنج می‌برید مثلا بدون هیچ دلیل آشکاری به خنده یا گریه می‌افتید، می‌بایست تحت نظر یک متخصص مانند روان شناس بالینی مورد ارزیابی قرار گیرید. احتمالا برخی داروهای ضدافسردگی جهت درمان بیمار تجویز خواهند شد.
بیماران مبتلا به ام اس که از افسردگی هم رنج می‌برند احتمالا با داروهای ضد افسردگی یا دیگر روش‌های درمانی مانند رفتار درمانی معالجه خواهند شد. اگر بعضی مواقع احساس اضطراب و نگرانی می‌کنید، ممکن است مصرف برخی داروهای افسردگی یا بنزودیازپین که اثر آرام‌بخش‌دهنده دارند، به شما پیشنهاد شود.
مشکلات جنسی
برخی آقایان مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس به مشکلات جنسی از جمله نعوظ ناقص هم دچار هستند، در این صورت ممکن است دارویی موسوم به ویاگرا یا سیلدنافیل جهت افزایش موقتی جریان خون در اندام تناسلی آقایان تجویز گردد. درصورتیکه بیماران ام اس به این عارضه دچار باشند، این دارو در برخی داروخانه‌ها قابل دسترس است. یک متخصص در زمینه مشکلات جنسی می‌تواند خانم‌ها و آقایان مبتلا به ام اس را که از کاهش میل جنسی یا نعوظ ناقص رنج می‌برند، مشاوره و معاینه کند.
مشکلات مثانه
اگر به اختلال بیش‌فعالی مثانه دچار هستید یا در طول شب مجبورید چندین مرتبه دستشویی بروید و ادرار کنید، تعدادی داروهای مختلف جهت درمان قابل دسترس هستند. اگر بیمار با مشکل تخلیه مثانه مواجه است، مشاوره گرفتن از یک فیزیوتراپ یا پرستار متخصص در زمینه عفونت‌های مجرای ادراری سودمند خواهد بود. علاوه‌براین، بیماران می‌توانند از بعضی وسایل تحریک‌ساز دستی جهت به جریان درآوردن ادرار و تخلیه مثانه استفاده کنند. گه‌گاهی هم در صورت نیاز از یک کاتتر به منظور تخلیه مثانه استفاده می‌شود. در موارد نادر، برخی بیماران ام اس بایستی همواره یک دستگاه کاتتر جهت تخلیه ایمن مثانه به همراه داشته باشند. احتمال دارد بیمار ام اس به یک مشاور یا متخصص دستگاه ادراری ارجاع داده شود کسی که بتواند توصیه و روش‌های درمانی تخصصی همچون تزریق توکسین بوتولینوم، تمرینات مثانه یا درمان الکتریکی عضله مثانه به بیمار ارائه کند.
اختلالات روده‌ای
این احتمال وجود دارد که با تغییر رژیم غذایی یا مصرف برخی داروهای روان‌کننده بتوان یبوست خفیف تا متوسط را برطرف و درمان کرد. معمولا یبوست حاد را می‌توان با وارد کردن شیاف داخل مجرای خروجی بدن تحت درمان قرار داد. این کار مستلزم در اختیار داشتن مایع دارویی و فرو بردن آن به قسمت انتهایی مجرای روده بزرگ است تا از این طریق بتوان مدفوع را روان و وادار به خارج شدن از مجرای روده کرد. ام اس و بی‌اختیاری ادرار را بعضی مواقع می‌توان با داروهای ضد اسهال یا اجرای برخی تمرینات ویژه کف لگنی جهت تقویت عضلات روده معالجه کرد.
اختلال گفتاری و بلع غذا
می‌توان از یک متخصص گفتار درمانی به منظور نشان دادن برخی روش‌های مقابله با اختلال گفتاری و بلع غذا کمک گرفت. برای مثال، این متخصصان قادرند توصیه‌های لازم در خصوص خوردن موادغذایی مناسب و آسان هضم را به بیماران ارائه کنند و برخی حرکات به منظور تقویت عضلات درگیر در گفتار و بلع غذا را پیشنهاد کنند. درصورتیکه اختلال بلع حالت مزمن پیدا کرده باشد، احتمالا برای تغذیه بیمار لوله‌ای از راه پوست به داخل شکم او انتقال داده می‌شود.
برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید