امروزه هیچ آزمایش خاصی وجود ندارد که نشان دهد شما به بیماری آلزایمر دچار هستید. پزشک شما بر اساس اطلاعاتی که ارائه می‌دهید و نتایج آزمایشات مختلف که می‌توانند به تایید تشخیص کمک کند، تصمیم می‌گیرد که آیا آلزایمر محتمل‌ترین دلیل علائم شما هست یا خیر. پزشکان تقریبا همواره می‌توانند تعیین کنند که شما مبتلا به زوال عقل هستید و اغلب قادرند تشخیص دهند که آیا دمانس شما به علت بیماری آلزایمر است یا خیر. بیماری آلزایمر تنها پس از مرگ می‌تواند با دقت کامل تشخیص داده شود، زمانی که بررسی میکروسکوپی مغز، وجود پلاک و توده‌های مشخصی را نشان می‌دهد.
تشخیص آلزایمر
به منظور کمک به تشخیص بیماری آلزایمر از علل دیگر از دست دادن حافظه، پزشکان امروزه به طور معمول به انواع آزمایشات زیر متکی هستند.
معاینه فیزیکی و عصبی
پزشک شما یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و احتمالا کلیه بیماری‌های عصبی را با آزمایش موارد زیر در شما بررسی می‌کند:
- رفلاکس
- میزان و قدرت عضلات
- توانایی بلند شدن از روی صندلی و راه رفتن در اطراف اتاق
- حسن بینایی و شنوایی
- هماهنگی
- تعادل
تست‌های آزمایشگاهی
آزمایشات خون ممکن است به پزشک شما کمک کند که دیگر علل احتمالی از دست دادن حافظه و پریشانی مانند اختلالات تیروئید یا کمبود ویتامین را رد کنند.
وضعیت روانی و تست نورولوژیکی
پزشک شما ممکن است یک تست وضعیت ذهنی مختصر برای ارزیابی حافظه و دیگر مهارت‌های فکری شما انجام دهد. علاوه بر این، ممکن است یک ارزیابی گسترده‌تر از تفکر و حافظه شما را پیشنهاد نماید. انواع طولانی‌تر تست‌های روانشناختی عصبی می‌توانند جزئیات بیشتری در مورد عملکرد ذهنی شما در مقایسه با دیگر افرادی ارائه دهد که دارای سن و سطح تحصیلات مشابه شما هستند.
تصویر برداری از مغز
تصاویر مغز در حال حاضر عمدتا به منظور مشخص کردن ناهنجاری‌های قابل مشاهده مربوط به مشکلاتی غیر از بیماری آلزایمر، مانند سکته مغزی، آسیب یا تومور که ممکن است باعث تغییر شناختی شوند، استفاده می‌گردد. برنامه‌های تصویربرداری جدید (که در حال حاضر در درجه اول در مراکز اصلی پزشکی و یا در آزمایشات بالینی استفاده می‌شوند) ممکن است پزشکان را قادر به تشخیص تغییرات مغزی خاص ناشی از آلزایمر نماید. تکنولوژی‌های تصویربرداری از مغز عبارتند از:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) : ام آر آی از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر دقیق مغز شما استفاده می‌کند. تصاویر MRI برای رد کردن مشکلات دیگری استفاده می‌شوند که ممکن است دلیل علائم شناختی یا همراه با آنها به حساب می‌آیند. علاوه بر این، تصاویر ام آر آی ممکن است برای ارزیابی اینکه آیا کوچک شدن برخی نواحی مغز به بیماری آلزایمر مربوط است یا خیر، مورد استفاده قرار گیرند.
- توموگرافی کامپیوتری (CT) : سی تی اسکن تصاویری مقطعی از مغز شما تولید می‌کند. در حال حاضر عمدتا به منظور بررسی وجود تومورها، سکته مغزی و ضربه به سر استفاده می‌شود.
- توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) : در طی یک اسکن PET، یک ردیاب رادیواکتیو سطح پایین در رگ شما تزریق می‌شود. ردیاب ممکن است یک فرم مخصوص گلوکز (قند) باشد که فعالیت کلی در نواحی مختلف مغز را نشان می‌دهد.این تست می‌تواند نشان دهد کدام بخش مغز شما به خوبی کار نمی‌کند. تکنیک‌های جدید PET قادر به تشخیص سطح پلاک (آمیلوئید) و انسداد مغز (یعنی دو اختلال مشخص و مرتبط با آلزایمر) هستند. با این حال، این تکنیک‌های جدید PET معمولا در امور تحقیقی یا آزمایشات بالینی یافت می‌شود.
- مایع مغزی نخاعی: در شرایط خاص مانند دمانس به سرعت در حال پیشرفت یا زوال عقل در سن بسیار پایین، ممکن است یک بررسی مایع مغزی نخاعی انجام شود. مایع نخاعی می‌تواند برای بررسی نشانگرهای زیستی مورد آزمایش قرار گیرد که احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را نشان می‌دهد.
تست‌های تشخیصی آینده
محققان در حال همکاری با پزشکان برای ارائه ابزار جدید تشخیصی جهت کمک به تشخیص دقیق آلزایمر می‌باشند. یکی دیگر از اهداف مهم، تشخیص بیماری قبل از بروز علائم می‌باشد. ابزارهای جدید تحت بررسی عبارتند از:
- رویکردهای بیشتر برای تصویربرداری مغز
- آزمون‌های حساس‌تر از توانایی‌های ذهنی
- اندازه گیری پروتئین‌های کلیدی یا الگوهای پروتئینی در خون یا مایع نخاعی (بیومارکرها)
به طور کلی آزمایشات ژنتیکی برای ارزیابی معمول بیماری آلزایمر توصیه نمی‌شود. استثنا برای افرادی است که سابقه ابتلای زودرس به بیماری آلزایمر را دارند. با این حال، هر فردی که سابقه خانوادگی ابتلا به آلزایمر زود هنگام را داشته باشد، باید به یک مشاور ژنتیک برای بحث در مورد خطرات و مزایای آزمایش ژنتیک مراجعه کند.
درمان
دارو
داروهای کنونی آلزایمر می‌توانند برای درمان مرحله علائم مربوط به حافظه و سایر تغییرات شناختی کمک کننده باشند. در حال حاضر دو نوع دارو برای درمان علائم آلزایمر استفاده می‌شود:
- مهارکننده‌های کولین استراز: این داروها با افزایش سطح ارتباط سلول به سلول توسط یک انتقال دهنده عصبی (استیل کولین) عمل می‌کنند که در اثر بیماری آلزایمر از بین می‌رود. بهبودی متوسط است. مهار کننده‌های کولین استراز می‌توانند علائم عصبی، مانند آشفتگی یا افسردگی را بهبود ببخشند. مهار کننده‌های کولین استراز که معمولا تجویز می‌شوند شامل دونپزیل (آریسپت)، گالانتامین (رازادین) و ریواستیگمین (اگزلون) می‌باشند. عوارض جانبی اصلی این داروها اسهال، تهوع، از دست دادن اشتها و اختلالات خواب هستند. در افراد دارای اختلالات قلبی، عوارض جانبی جدی ممکن است شامل ضربان قلب آهسته و بلوک قلبی باشد.
- ممانتین (نامندا): این دارو در یکی دیگر از شبکه‌های ارتباطی سلول‌های مغز کار می‌کند و پیشرفت علائم بیماری آلزایمر متوسط تا شدید را کاهش می‌دهد. گاهی اوقات در ترکیب با مهارکننده‌های کولین استراز استفاده می‌شود. عوارض جانبی ممکن است شامل یبوست، سرگیجه و سردرد باشد.
گاهی اوقات داروهای دیگری مانند داروهای ضد افسردگی برای کمک به کنترل علائم رفتاری مربوط به بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما برخی از داروها باید با احتیاط بسیار استفاده شوند. به عنوان مثال، بعضی از داروهای خواب آور رایج (زولپیدم (آمبین)، اسزوپیکلون (لونستا) و غیره) ممکن است آشفتگی و خطر افتادن را افزایش دهند. داروهای ضد اضطراب (کلونازپام (کلونوپین) و لورازپام (آتیوان)) خطر افتادن، پریشانی و سرگیجه را افزایش می‌دهد. قبل از مصرف هر داروی جدید، همواره با پزشک خود مشورت کنید.
ایجاد یک محیط ایمن و محافظ
سازگاری وضعیت زندگی با نیازهای فرد مبتلا به آلزایمر بخش مهمی از هر برنامه درمانی است. برای افرادی که دچار آلزایمر هستند، ایجاد و تقویت عادات معمول و به حداقل رساندن کارهای نیازمند حافظه می‌تواند زندگی را بسیار ساده‌تر کند. شما می‌توانید این مراحل را برای حمایت از رفاه فرد و ادامه توانایی انجام وظایف انجام دهید:
- همواره کلیدها، کیف پول، تلفن‌های همراه و دیگر اشیای مهم خود را در یک محل در خانه نگه دارید، به طوری که گم نشوند.
- ببینید آیا پزشکتان می‌تواند رژیم دارویی شما را به یک دوز مصرف روزانه محدود کند و ترتیبی بدهید که پول شما به صورت خودکار پرداخت و یا سپرده شود.
- عادت داشته باشید تلفن همراهی با قابلیت مکان یابی همراه داشته باشید تا بتوانید در صورت گم شدن یا سردرگم شدن تماس بگیرید و بقیه بتوانند موقعیت مکانی شما را از طریق تلفن ردیابی کنند. همچنین، شماره تلفن‌های مهم را در گوشی خود داشته باشید، تا لازم نباشد سعی کنید آنها را به یاد بیاورید.
- اطمینان حاصل کنید که تا حد امکان قرار ملاقات‌های منظمی در یک روز و یک زمان مشخص داشته باشید.
- برای دنبال کردن برنامه‌های روزانه، از یک تقویم یا تخته سفید در خانه استفاده کنید. عادت به چک کردن موارد انجام شده داشته باشید تا مطمئن شوید که آنها تکمیل شده‌اند.
- مبلمان اضافی، اشیای در هم بر هم و قالیچه‌ها را حذف کنید.
- ریل دستی‌های محکمی را روی پله‌ها و حمام نصب کنید.
- اطمینان حاصل کنید که کفش و دمپایی‌های شما راحت هستند و باعث کشش مناسب می‌شوند.
- تعداد آینه‌ها را کاهش دهید. تصاویر موجود در آینه‌ها ممکن است برای افراد مبتلا به آلزایمر، گیج کننده یا ترسناک باشد.
- عکس‌ها و دیگر اشیاء معنی دار را در اطراف خانه نگه دارید.
ورزش
ورزش منظم بخش مهمی از برنامه سلامتی هر فردی است و افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند، از این قاعده مستثنی نیستند. فعالیت‌هایی مانند پیاده روی روزانه می‌تواند به بهبود خلق و خوی و حفظ سلامت مفاصل، عضلات و قلب کمک کند. ورزش همچنین می‌تواند خواب آرام را بهبود بخشد و از یبوست جلوگیری کند. اطمینان حاصل کنید که اگر فرد مبتلا به آلزایمر تنها به پیاده روی می‌رود، دارای شناسنامه و یک دستبند هشدار دهنده پزشکی باشد. افرادی دارای آلزایمر که در راه رفتن دچار مشکل هستند، همچنان قادر به استفاده از یک دوچرخه ثابت یا شرکت در تمرینات همراه با صندلی هستند. ممکن است بتوانید در تلویزیون یا دی وی دی‌ها، برنامه‌های ورزشی برای افراد مسن‌تر را پیدا کنید.
تغذیه
افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است فراموش کنند که چیزی بخورند، علاقه خود به تهیه غذا را از دست بدهند یا ترکیب غذایی سالمی استفاده نکنند. همچنین ممکن است فراموش کنند که به اندازه کافی آب بنوشند، که منجر به کم آبی و یبوست می‌شود. پیشنهاد:
- غذاها و اسموتی‌های دارای کالری زیاد و سالم: شما می‌توانید شیک‌ها را با پودر پروتئین (که در فروشگاه‌های مواد غذایی، داروخانه‌ها و خرده فروشان حراج موجود است) غنی کنید و یا از مخلوط کن خود را برای تهیه اسموتی‌هایی با مواد مورد علاقه خود استفاده کنید.
- آب، آبمیوه و سایر نوشیدنی‌های سالم: سعی کنید اطمینان حاصل نمایید که فرد مبتلا به آلزایمر هر روز حداقل چند لیوان پر از مایعات مصرف می‌کند. از نوشیدنی‌های دارای کافئین که می‌تواند باعث بی قراری، اختلال در خواب و تحریک نیاز مکرر به ادرار کردن شود، اجتناب کنید.
مکمل‌های غذایی خاصی به عنوان غذاهای پزشکی در بازار وجود دارند که به طور خاص برای درمان بیماری آلزایمر به فروش می‌رسند. سازمان غذا و دارو (FDA) محصولاتی را که به عنوان غذاهای پزشکی به بازار عرضه می‌شوند را تایید نمی‌کند. علی‌رغم ادعاهای تجاری، هیچ اطلاعات قطعی وجود ندارد که نشان دهد این مکمل‌ها مفید یا بی‌خطر هستند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
نتایج مطالعات در صدد یافتن این مسئله هستند که آیا رژیم غذایی، ورزش و یا تغییرات دیگر سبک زندگی سالم می‌تواند باعث کاهش یا معکوس کردن تحلیل شناختی شود. اما این انتخاب‌های سالم باعث بهبود سلامت عمومی می‌شوند و می‌توانند در حفظ سلامت شناختی نقش داشته باشند، بنابراین مشمولیت این راهکارها هیچ ضرری در برنامه بهداشت عمومی شما ندارد:
- ورزش منظم، به ویژه ورزش‌های قلبی عروقی، منافعی برای سلامت قلب دارد و همچنین می‌تواند به جلوگیری از زوال عملکرد شناختی کمک کند. ورزش همچنین ممکن است به بهبود خلق و خوی مفید باشد.
- یک رژیم کم چربی و غنی از میوه‌ها و سبزیجات یکی دیگر از انتخاب‌های قلب سالم است که همچنین می‌تواند به حفظ سلامت شناختی کمک کند.
- تعامل اجتماعی و تحریک فکری می‌تواند زندگی را رضایت بخش‌تر کند و به حفظ عملکرد ذهنی کمک کند.
داروی جایگزین
ترکیبات گیاهی مختلف، ویتامین‌ها و مکمل‌های دیگر به عنوان عواملی که می‌توانند از سلامتی شناختی محافظت کنند یا باعث پیشگیری یا به تاخیر انداختن آلزایمر شوند، به طور گسترده‌ای ترویج یافته‌اند. در حال حاضر، هیچ شواهد قوی وجود ندارد که این درمان‌ها پیشرفت زوال عقل را کند می‌کند. برخی از درمان‌هایی که اخیرا مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، عبارتند از:
- اسیدهای چرب امگا 3: اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی ممکن است از انحطاط شناختی جلوگیری کنند. اگر چه مطالعات انجام شده بر روی مکمل‌های روغن ماهی هیچ نفعی را نشان نداده است.
- کورکومین: این گیاه از زردچوبه گرفته می‌شود و خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد که ممکن است بر فرآیندهای شیمیایی مغز تاثیر بگذارد. تاکنون، آزمایشات بالینی تاثیری برای درمان بیماری آلزایمر نشان نداده است.
- گینگو: گینگو یک عصاره گیاهی حاوی چند ماده مختلف است. مطالعات زیادی که توسط NIH انجام شده است هیچ تأثیری در جلوگیری یا به تأخیر افتادن بیماری آلزایمر نداشته است.
- ویتامین E : اگرچه ویتامین E که برای جلوگیری از آلزایمر موثر نیست، مصرف روزانه 2000 واحد بین المللی ممکن است به تاخیر انداختن پیشرفت بیماری در افرادی که در حال حاضر به این بیماری دچار هستند، کمک نماید. با این حال، نتایج مطالعات ترکیب شده‌اند و تنها برخی از آنها چنین مزیتی را نشان می‌دهند. قبل از اینکه به طور معمول توصیه شود، تحقیقات بیشتری در مورد ایمنی 2000 واحد بین المللی ویتامین E به صورت روزانه در افراد دچار دمانس مورد نیاز است.
- پودر گل سرخ: مصرف پود گل سرخ در غذا تا حدود زیادی سبب بهود بیماران و پیشگیری آلزایمر می‌شود.