سرطان سر و گردن پیشرفته، معمولاً با روش‌هایی از جمله شیمی درمانی قابل درمان است. با این وجود، شیمی درمانی می‌تواند منجر به آسیب عملکرد بلع گردد. از دیگر دلایل ایجاد مشکل بلع در بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن، وجود تومور است. مشکل بلع، 60 تا 75 درصد بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اختلال بلع، مهمترین نگرانی بیمار پس از درمان سرطان، به دلیل اثر نامطلوب آن بر کیفیت زندگی می‌باشد. بهبود عملکرد بلع و توانایی خوردن و آشامیدن پس از جراحی یا شیمی درمانی، می‌تواند با تمرینات توانبخشی بلع بدست آید.
از روش‌های تغذیه این افراد، استفاده از NGT و PEG است. برخی مطالعات گزارش کردند که اختلال بلع طولانی مدت ممکن است با PEG ارتباط داشته باشد؛ از اینرو تمرینات بلع درمانی از اهمیت بالایی برخوردار می‌شود.
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، پذیرش و مشارکت درمان بلع از سوی بیمار، نه تنها موجب افزایش کیفیت درمان می‌شود بلکه در مقایسه با نوع درمان دریافتی تاثیر بهتری در نتیجه درمان خواهد داشت. در واقع، اثربخشی تمرینات بلع درمانی، نه تنها تحت تاثیر خود تمرینات بلکه تحت تاثیر رفتارهای درمانگر و بیمار و میزان مشارکت و همکاری بیمار قرار دارد.
مداخلات درمانی بلع برای بیماران با سرطان سر و گردن توسط متخصصین آموزش دیده از جمله گفتاردرمانگران انجام می‌گیرد. محتوای درمان بر نوع، زمانبندی و شدت تمرینات مختلف بلع تمرکز دارد. تمریناتی از جمله شاکر (تمرین بالا بردن سر) و مانور مندلسون (تمرین بالا بردن حنجره) در بهبود عملکرد بلع تاثیرات مثبتی دارند. مطالعات بسیاری از تمرینات بلع درمانی جهت بهبود عملکرد بلع و حرکت فک در بیماران درمان شده از سرطان سر و گردن حمایت می‌کنند. استراتژی‌های رفتاری استفاده شده برای ارتقای مشارکت بیمار در تمرینات بخش مهمی از درمان است که بر روی نتیجه درمان اثر می‌گذارد.
مدل درمان بلع بیماران دارای سرطان سر و گردن
مشکل
شیوع بالای اختلال بلع میان بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن
هدف
بهبود عملکرد بلع بیماران پس از درمان سرطان
شرایط
بیمارستان
منابع / امکانات
افراد متخصص
تجهیزات تخصصی
تمرینات و مشاورات
مداخلات درمانی
تئوری: تمرینات بلع در صورت مشارکت بیمار، منجر به افزایش انعطاف پذیری و طیف حرکت عضلات پس از درمان سرطان می شود.
اجزای درمان
- تمرینات بلع
- رفتاردرمانی از جمله خودکنترلی
اجرای درمان
- زمان مداخله (قبل، حین و بعد درمان سرطان)
- طول دوره درمانی
- میزان و شدت مداخله
ارائه خدمات درمان
- بیمارستان
- متخصص اختلال بلع (گفتاردرمانگر)
- مشاورات فردی
نتایج
نتایج متوسط
- تغییر رفتارهای مرتبط با سلامتی-مشارکت
نتایج سلامتی
- بهبود فیزیولوژی بلع
- بهبود عملکرد بلع
- بهبود رژیم غذایی
- بهبود کیفیت زندگی
نتایج غیرمرتبط با سلامتی
- حضور بهتر در اجتماع
- بازگشت به شغل