فیزیوتراپی بعد از جراحی ACL زانو

کشیدگی و پارگیِ رباط زانو

زانو درد بر اثر آسیب دیدگی هایی مانند کشیدگی رباط صلیبی زانو، پارگی رباط های زانو یا پارگی غضروف ها ایجاد می شود. زانو درد های خفیف اغلب بعد از فیزیوتراپی و حتی بعد از مراقبت های اولیه توسط خود فرد بهبود می یابد. درمان زانو درد با فیزیوتراپی، ماساژ درمانی و به کاربردن بریس و ورزش های زانو صورت می گیرد. در بعضی موارد برای درمان زانو درد به جراحی نیاز است. آشنایی با علل زانو درد می تواند به درمان دردهای زانو کمک کند.

• آسیب دیدگی

آسیب دیدگی های زانو می تواند روی هر کدام از لیگامنت ها، تاندون ها، کیسه های حاوی مایع (برسا) که در اطراف مفصل زانو قرار دارد همانند استخوان، غضروف و لیگامنت هایی که باعث شکل گیری مفصل شده اند تاثیر گذارد و باعث زانو درد شدید شود تعدادی از آسیب دیدگی های رایج زانو شامل موارد زیر است:

آسیب دیدگی لیگامنت متقاطع قدامی (ACL)

آسیب دیدگی یا پارگی رباط زانو به آسیب دیدگی لیگامنت متقاطع قدامی گفته می شود. لیگامنت متقاطع قدامی، یکی از 4 لیگامنتی است که استخوان مچ پا را به استخوان ران متصل کرده است. آسیب دیدگی و کشیدگی رباط زانو اغلب در ورزش های پر برخورد مانند بسکتبال، فوتبال و یا ورزش های دیگری که افراد به صورت ناگهانی تغییر جهت می دهند رخ می دهد و باعث پارگی رباط صلیبی زانو می گردد.

معاینه بالینی

• مشاهده دقیق زانو برای بررسی تجمع مایع یا تغییر شکل استخوانی ( شکستگی احتمالی)

-طبق تحقیقات انجام شده در آسیب استخوانی تجمع سریع مایع در مفصل 72% ارتباط با آسیب رباط صلیبی قدامی دارد.

• معاینه دامنه حرکات مفصل زانو بخصوص بازشدن کامل زانو که اگر نشود امکان آسیب همراه در منیسک را مطرح می کند.
• لمس ساختارهای استخوانی امکان دارد منجر به شناسایی شکستگی استخوان درشت نی شود.

• لمس خطوط مفصلی زانو برای ارزیابی آسیب احتمالی منیسک ها لازم است. همچنین باید رباطهای جانبی زانو معاینه شوند.

درمان(Treatment)

مرحله حاد

در صورت نیاز به جراحی معمولاً آنرا 3 هفته به تاخیر می اندازند تا التهاب کاهش یافته و از عوارضی مثل خشکی مفصل بدنبال جراحی سریع جلوگیری شود. باید در این سه هفته عضلات جلو و عقب ران و دامنه حرکتی مفصل زانو تقویت و زیاد شود که این امر می تواند به کاهش تجمع مایع مفصلی و بدست آوردن سریع توان عضلانی بعد از عمل کمک کند.

مرحله بهبودی

– فاز اول : دو هفته اول بعد از جراحی را گویند و هدف در آن رسیدن به بازشدگی کامل زانو ( Full extension ) و حفظ قدرت عضلانی عضله چهارسر رانی و کاهش تورم و نیز توانایی خم کردن زانو در حد نود درجه است.

– فاز دوم : هفته سوم تا پنجم بعد از عمل را شامل می شود و هدف در آن حفظ توانایی باز کردن کامل زانو و افزایش میزان خم شدن زانو به بیش از 90 درجه تا رسیدن به خم شدگی کامل زانو است.

– فاز سوم : هفته ششم را شامل می گردد و هدف در آن افزایش قدرت و سفتی عضلانی است و بدنبال این مرحله به آرامی به ورزش باز می گردیم.بدون انجام تمرینات کافی در دوره بعد از جراحی, بازگشت به ورزش به زمانی معادل ۹-۶ ماه نیاز دارد.

یک نکته بسیار مهم

بعد از عمل جراحی ACL، در فازهای اولیه درمانی به منظور جلوگیری از نیروهای برشی که باعث فشار به رباط می گردد,تمرینات جهت تقویت عضلات اطراف مفصل زانو باید تحت نظارت متخصص جراحی ارتوپد و فیزیوتراپیست صورت گیرد. پس در مراحل اولیه نباید انقباض کانسنتریک عضله چهارسر(مثلا بالا آوردن فعال ساق پا درحالیکه زانو خم می باشد) صورت گیرد.

فیزیوتراپی برای پارگی ACL 

• حرکات ورزشی به منظور بهبودِ انعطاف پذیری و استقامتِ زانو
• ماساژ بافت نرم
• متحرک سازی مفصل
• سوزن خشک
• الکتروتراپی
• بستن نوارچسب
• بستن بریس
• استفاده از عصا
• یخ درمانی یا گرمادرمانی
• توصیه‌های در مورد کنترل التهاب
• آب درمانی
• آموزش
• توصیه‌های برای اصلاح فعالیت‌ها
• اصلاح بیومکانیکی
• بازگشت تدریجی به برنامه ورزشی یا فعالیت

اولتراسوند

اولتراسوند اغلب برای ارائه گرمایش عمیق به ساختارهای بافت نرم بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.گرمایش عمیق  تاندون ها، عضلات یا رباط‌هایی باعث افزایش گردش خون در آن بافت‌ها می‌شود که به فرآیند درمان پارگی و کشیدگی رباط کمک می‌کند. افزایش دمای بافت با روش اولتراسوند همچنین برای کمک به کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مگنت تراپی

مگنت تراپی با بهبود گردش خون به درمان این عارضه کمک می‌کند. ایجاد جریان خون نرمال به دریافت اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز برای فرآیند بهبودی کمک می‌کند. انرژی مغناطیسی همچنین فعالیت‌های متابولیکی که در تخریب سلول و التهاب نقش دارند را به حداقل می‌رساند. مگنت تراپی سبب تسکین درد، کاهش ورم و بهبود عملکرد مفصل می شود.

روش‌های فیزیوتراپی با دست

فیزیوتراپ در زمینه روش‌های فیزیوتراپی با دست مثل موارد زیر تخصص دارد:

• روش‌های متحرک سازی مفصل
• روش موبیلیزیشن با دستگاه
• روش‌های کم انرژی
• کشش عضلانی
• ماساژ و روش‌های بافت نرم

ورزش و حرکات اصلاحی

فیزیوتراپ ها در زمینه استفاده از ورزش درمانی برای استحکام عضلات و بهبود عملکرد عضلانی آموزش داده شده اند. ورزش‌های فیزیوتراپی یکی از موثرترین روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی زانو بدون جراحی است که باعث بهبود یا پیشگیری از درد و آسیب دیدگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تمرینات ورزشی خاصی برای بیماران مبتلا به آسیب دیدگی های رباط زانو از جمله کشیدگی و پارگی رباط زانو در نظر گرفته شده است. شما باید قبل از شروع این حرکات ورزشی در مورد مفید بودن آنها برای مشکل خود با فیزیوتراپ مشورت کنید. عموما، این حرکات ورزشی وقتی باید انجام شوند که فیزیوتراپ، انجام دادن آن‌ها را بی خطر بداند و مطمئن شود که انجام آن‌ها باعث تشدید علائم نمی‌شود. به عنوان یک قاعده کلی، اضافه کردن حرکت ورزشی یا پیشرفت به سمت ورزش‌های سنگین‌تر باید به شرطی اتفاق بیفتد که باعث تشدید علائم نشود.

حرکات ورزشی مقدماتی

حرکات ورزشی مقدماتی عموما باید روزی سه مرتبه انجام شوند.

• خم و راست کردن زانو

با خوابیدن به پشت به شکلی که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید این حرکت ورزشی را شروع کنید. زانو خود را تا جایی که دردی را احساس نکنید و کشیدگی خفیف تا متوسطی را تجربه کنید، خم و راست کنید. این حرکت را 10 تا 20 مرتبه تکرار کنید.

• انقباض بدون حرکت عضله چهار سر

برای شروع این حرکت ورزشی در وضعیتی که در تصویر زیر نشان داده شده است، قرار بگیرید. عضله جلوی ران خود را با فشار دادن زانو روی یک حوله سفت کنید. انگشتان دست خود را در قسمت داخلی عضله چهار سر قرار دهید تا سفتی عضلانی در طول انقباض را احساس کنید. برای مدت 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و این حرکت را 10 مرتبه با بیشترین شدت ممکن و به شرطی که باعث به وجود آمدن یا افزایش علائم کشیدگی و پارگی رباط زانو نشود، انجام دهید.

.

• انقباض ثابت همسترینگ

برای شروع این حرکت، بنشینید و زانوی خود را حدود 45 درجه خم کنید. پاشنه پای خود را روی زمین فشار دهید تا پشت ران شما (همسترینگ) مانند تصویر زیر منقبض شود. برای مدت 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و این حرکت را 10 مرتبه با بیشترین شدت ممکن و به شرطی که  باعث به وجود آمدن یا افزایش علائم پارگی و یا کشیدگی رباط زانو نشود، انجام دهید.

تمرین های کلیدی

برای تقویت چهار سر پا را روی زمین دراز کرده و زیر زانو یک حوله قرار داده و با زانو به حوله فشار بیاورید و انگشتان خود را به طرف خود بکشید 5 ثانیه مکث کنید و پا را رها کنید.

دراز کشیده سعی کنید پا را مستقیم به سمت خود خم کنید تا جایی که درد اجازه بدهد و در این وضعیت بمانید 3 ثانیه مکث کنید و پاها را به حالت اول بر گردانید.

روی صندلی نشسته زانو را صاف کنید سپس انگشتان پا را به سمت خود کشیده و رها کنید.

روی صندلی نشسته زانو را جمع کنید و پا را به زیر صندلی خم کنید تا 5 ثانیه مکث کنید و پا را به صورت اول در آورید.

پیشگیری

زنان 4 تا 6 برابر مردان دچار این عارضه می‌شوند. محققان توصیه‌های زیر را برای یک برنامه ورزشی پیشگیرانه ارائه کرده‌اند:

برنامه ورزشی باید به منظور بهبود تعادل، استقامت و عملکرد ورزشی ارائه شود. برای جلوگیری از آسیب دیدگی، استحکام عضلات شکمی در کنار استحکام عضلات ران و ساق پا اهمیت دارد. حرکات ورزشی باید هفته‌ای دو یا سه مرتبه انجام شوند و باید شامل حرکات خاص ورزشی باشد.

درمان پارگی رباط زانو بدون جراحی عمدتا میسر می باشد، جراحی فقط در تعداد محدودی از بیماران که به روش های درمان بدون جراحی از جمله فیزیوتراپی، ورزش و… پاسخ نداده اند انجام می شود. به منظور بهبود سریعتر و موثرتر پارگی و کشیدگی رباط زانو، با مشاهده علائم و نشانه های ذکر شده در مقاله به فیزیوتراپ مراجعه کنید.